Vakitsiz bir hoş Bergama
Bergama’ya birçoklarının yaptığı üzere ben de o lisanlara destan antik kenti görme beklentisiyle gittim. Gördüklerim öylesine etkileyiciydi ki Bergama’nın sokaklarına inerken beni öbür hiçbir şeyin etkileyebileceğini düşünmemiştim. Halbuki yanılmışım, bir periyot sinemasının setinde yürüyormuşçasına sizi eskilere götüren renkli, nostaljik Bergama sokaklarına bayıldım.
Eski bir Rum mahallesi olan Kale Mahallesi size bugünün Bergama’sını anlatmaya yetecek aslında. Mübadele vakti boşalan meskenlere yerleşen halk, buradaki ömrü devam ettiriyor. Rengârenk meskenlerin süslediği sokakları muhabbeti bol beşerler doldurmuş. İzmir’in yanı başında olmasına karşın farkını ve nostaljik yapısını müdafaayı başarması epey şaşırtan.
Arasta
Halen el sanatlarını devam ettirmeyi sürdüren ustaların olduğu Arasta, sizi en çok oyalayacak yerlerin başında geliyor. Sıra sıra dükkânlar ortasında tatlı küçük kafeler, çay bahçeleri adeta mecburî bir mola vermeye çağırır üzere…
Çarşı boyunca Bergama’nın ünlü helvasını, köftesini, çığırtmasını yiyebileceğiniz lokantalar da görüyorsunuz. Neredeyse hepsi mütevazı ve babadan-deden kalma işlerini devam ettiren esnaf işi yerler.
Sokakları gezerken göreceğiniz Bergama halısı satan dükkânlar, buraya başka bir renk katıyor. Uzunluk boy, renkli halılar, kilimler ve yastıklar ortasından bütçenize uyan bir tane bulacağınıza eminim.
Hazır çarşıdayken Bergama’nın kıymetli noktalarından biri olan Kızıl Avlu’ya uğramalısınız. Kırmızı tuğlalarla örülmüş kocaman yapı Bergama’nın Romalılar devrinden kalma yapıtlarından biri. Mısır İlahı Serapis’e adanmış tapınak daha sonraları kilise, cami üzere fonksiyonlarla kullanılmış. Cami demişken Bergama’nın Ulu Cami’si de görülmeye bedel. 1399 yılında Beyazıt tarafından yaptırılan cami, ender mermer mihrap süslemeleriyle dikkat çekiyor.
Antik devrin en güçlüsü
Geçmişi MÖ 7’nci yüzyıla kadar uzanan Bergama, Helenistik periyotta Pergamon Krallığı’na başşehirlik yapıyordu ve o devrin en güçlü krallıklarından biriydi. Herkese gücünü göstermek istercesine kent en yüksek noktaya kurulur ve süper yapıtlarla donatılır. Bu kadar yüksekte olmasına karşın şehircilik manasında inanılmaz bir örnek oluşturur. Bergama’nın antik kentinden çıkan yapıtların büyük bir kısmı Berlin’de. Osmanlı’nın sıkıntı periyotlarında borçlarına karşılık Almanlara sattığı Zeus Sunağı kesim modül Almanya’ya taşındıktan sonra şu an ismine oluşturulan bir müzede sergileniyor.
Bu, Bergama’nın kıymetinden olağan ki hiçbir şey eksiltememiş, her yıl binlerce turistin akınına uğrayan Bergama sahip olduğu tarihi ve kültürel bedelleriyle hala dünyanın en kıymetli merkezlerinden biri. Bunun da en somut delili Bergama’nın 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kabul edilmesi.
Antik kent planı aşağı ve üst kent olmak üzere iki kısımdan oluşuyor. Tapınaklar, kütüphane, amfi tiyatro, agoranın ve okulların olduğu en doruktaki kısım, hükümdarın ve yönetici kümenin yaşadığı yerdi. Halksa aşağılarda, kentin yamaçlarında yaşıyordu. Bugünkü Bergama da bu bölgede kurulmuş.
Yukarı kentte görebileceğiniz kalıntılar ortasında Trajan Tapınağı var. 70 derece açısıyla dünyanın en dik tiyatrosu da kentin etkileyici yapıtlarından. Antik kente gitmenin en kolay yolu kent merkezinden kalkan teleferiği kullanmak.
Beni etkileyen yerlerden bir başkasıysa Asklepion oldu. Burası MÖ 5’inci yüzyılla MS 4’üncü yüzyıllar ortasında dünyanın en büyük tedavi merkezlerinden biriymiş. Bölge ismini Antik Yunan şifa ilahı Asklepion’dan alırken tıbbın simgesi olan ‘asaya sarılı yılan’ birinci burada kullanılmış. Eczacılık alanında büyük üne sahip doktor Galen de burada doğmuş.
İlk psikoterapi merkezi
Şifahane olarak anılan Asklepion birinci psikoterapinin yapıldığı yer olarak biliniyor. Uyku odaları, banyo seansları, su sesiyle tedavi ve telkin sistemleri burada uygulanmaya başlamış. Tapınakları, amfi tiyatroyu, kutsal kaynakları görerek gezdiğiniz kentin sokakları bence hâlâ beşere şifa veriyor. Çeşmesinden bir yudum su içmeyi ihmal etmeyin.
Dünya tarihini değiştiren bir bilgiyle bitirelim bu seyahatimizi; pek çok birincinin yaşandığı Bergama parşömen kâğıdının bulunduğu yer. Parşömen papirüsü tahtından etmiş ve dayanıklılığı sayesinde kitapların uzun müddet korunmasını mümkün kılmış.
Yaylasına çıkıp peynirinden de alın
mBergama’da ayrıyeten Bergama Müzesi, Atmaca Mahallesi ve su kemerle rini de görmenizi tavsiye ederim.
mGezebileceğiniz diğer bir yer de çam ağaçlarıyla ünlü Kozak Yaylası. Bergama’ya 20 kilometre uzaklıktaki yaylada çamfıstığı üretiliyor. Kasımda çam kozalakları toplanmaya başlıyor. Şu sıralarda giderseniz bu hummalı çalışmaları yerinde izleyebilirsiniz. Cilveli çay dedikleri fıstıklı çayı deneyebilirsiniz. mYaylada 17 tane köy var. Aklınıza Karadeniz’deki üzere dar bir vadiye bakan zirveler gelmesin, burası kilometrelerce geniş bir alan ve bir kısmı Balıkesir sonlarında. İzmir’in meşhur Bergama tulum peynirinin en yeterlisi bu yaylada üretiliyor. Tulum peyniri de alın.