Zeytinyağında sıkıntı dönem… Üretimde Avrupa ve ABD toparlanırken Türkiye’de beklentiler düşük

ABD Tarım Bakanlığı (USDA) datalarına nazaran, global zeytinyağı üretiminde 2023 ve 2024 yıllarını kapsayan periyotta toparlanma bekleniyor. Bilhassa son devirde dünyanın en değerli zeytinyağı üreticilerinden biri olan İspanya’da görülen kuraklık nedeniyle zeytinyağı üretimine ait oluşan olumsuz tablonun değişeceğine dikkat çeken yetkililer, Türkiye’deki üretimin ise az da olsa düşmesini bekliyor.

Geçtiğimiz yıl tarihi düşüşlerin görüldüğü hasat periyodunda 2023-24 yıllarında beklenen toparlanmayla üretimin 3.2 milyon tona yükselmesi öngörülüyor. Üretimdeki toparlanmayı Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin sırtlanması beklenirken; bölgenin üretiminin 1.50 milyon tondan 2.03 milyon tona çıkacağı iddia ediliyor. Emsal formda Tunus’ta da üretimin toparlanarak 2022-23 devrinde 180 bin tondan, 2023-24 yıllarında yaklaşık 250 bin tona çıkması bekleniyor. Türkiye’nin AB’den negatif ayrıştığına dikkat çeken uzmanlar, 2023-24 yılındaki rekoltenin geçen yıl rekor düzeye ulaşan 300 bin tondan 280 bin tona düşeceği iddiasında bulunuyor. 

İHRACATTA TOPARLANMA

ABD Tarım Bakanlığı Ekonomisti Gretchen Kuck, Olive Oil Times’a verdiği değerlendirmede beklentilere ait, “Zeytinyağının üretimini ele aldığımızda bir kestirim yapmak çok sıkıntı. Zeytinyağı üretimine ait iddiamızı, pazardaki beklentiler, tarihi bilgiler ve hava durumu hakkındaki çalışmalarımız belirliyor” derken; bakanlığın ekonomistleri Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yüksek enflasyonla gayret eden ülkelerde tüketimdeki güzelleşmenin yavaş gerçekleşeceğini belirtti.

Paylaşılan bilgilere nazaran, global zeytinyağı stoklarının toparlanmasıyla ihracatta da yaklaşık yüzde 7’lik artış bekleniyor. Bu manada AB’nin ihracatta başı çekmesi ve 2022-23 yıllarındaki 588 bin ton düzeyinden 750 bin tona çıkması bekleniyor. Türkiye’de ise üretimde olduğu üzere ihracatta da 2022-23 yıllarındaki rekor düzeylerden gerileme ve 160 bin tona düşüş öngörülüyor. ABD’nin ithalatının ise 400 bin ton düzeyinde stabil kalması ve dünyanın en büyük ithalatçısı olmayı sürdüreceği kestirim ediliyor.

26 YILIN REKORU

GÜNEY Avrupa’da çok sıcak hava ve seller, zeytinyağı fiyatlarında da artışa neden oluyor. İtalya’da sızma zeytinyağı kilogram başına yaklaşık 7 ’ya yükselirken; Yunanistan’da ve İspanya’da da 6 Euro’yu aşan fiyatlar görüldü. Fiyatlardaki bu artışın temel nedeni olarak iklim felaketleri gösterilirken; bu nedenle yalnızca İspanya’da 2021-22 yıllarında zeytinyağı üretiminin yıllık yüzde 55 düştüğü kaydedildi.

IMF bilgilerine nazaran, global zeytinyağı fiyatları ton başına 5.989 dolara ulaşarak 26 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. İspanya üretimde başı çekmesi nedeniyle global piyasada fiyatları belirlerken; uzmanlar Ocak 2022’de bir ton zeytinyağının satış fiyatının 3 bin 500 Euro olduğunu hatırlatıyor.