Güçte artık Türkiye vakti
Çünkü bilhassa Rus doğalgazına alternatif arayan Batı ülkeleri ile güç ve doğalgaz kaynaklarına sahip olanlar için hem inançlı hem de ticari manada avantajlı tek güzergâh Türkiye’den geçiyor. Ankara’daki üst seviye kaynaklar, bu tespitin gerisindeki nedenleri ve bundan sonra gelecek adımları anlattı.
AVRUPA AÇISINDAN TÜRKİYE’NİN ÖNEMİ
Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte Avrupa Rus güç kaynaklarına bağımlılığını azaltma telaşına düştü. Amaç uzun vadede yenilenebilir güç yüklü bir üretim-tüketim istikrarı kurmak lakin kısa vadede tek tahlil alternatif kaynaklar bulmak. Avrupa bugün Rusya, TANAP üzerinden Türkiye, Libya, Cezayir ve Norveç’ten gaz alıyor. Bu noktada Avrupa’ya gaz ulaştırmak için diğer seçenekler olsa da Türkiye öne çıkıyor. Nedenler şöyle sıralanıyor:
-Coğrafi olarak Türkiye güç kaynaklarına sahip ülkeler ile Avrupa kıtası ortasındaki en avantajlı güzergâh üzerinde.
-Sadece güzergâh olarak değil Türkiye’nin gelişmiş altyapısı ve son devirde devreye soktuğu LNG terminalleri de cazibesini artırıyor.
BÖLGENİN EN GELİŞMİŞ ALTYAPISI TÜRKİYE’DE
-Türkiye iletim, doğalgaz ve depolama açısından bölgenin en gelişmiş altyapısına sahip ülkesi pozisyonunda.
-Depolardan da buna destek yapabiliyor. Silivri ve Tuz Gölü ile birlikte depolama kapasitesinin 10 milyar metreküpe ulaşması bekleniyor.
-Türkiye’nin son periyotta kurduğu iki LNG terminali de alternatif yaratılması açısından çok fonksiyonel. İzmir’de EGEGAZ ve Marmara Ereğlisi terminalleri dünyanın rastgele bir ülkesinden spot ya da mutabakatlı alım yapılan sıvılaştırılmış doğalgazın yerine ulaştırılması için büyük bir avantaj. Ayrıyeten Saros, Hatay Dörtyol ve İzmir’de biri dünyanın en büyüğü olmak üzere üç adet yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesi bulunuyor.
SIRADA DİĞER ÜLKELER DE VAR
Tüm bu avantajlar alternatif arayanlar için değerli. Son periyotta Türkiye, Bulgaristan, Macaristan ve son olarak Romanya ile gaz muahedesi imzaladı. Muahedeler bu ülkelerle de sonlu kalmayacak. Yakın bir gelecekte Makedonya ve Bosna Hersek’in de ortalarında bulunduğu ülkelerin Türkiye’nin kapısını çalabileceği belirtiliyor.
İSRAİL ALTERNATİF OLMAK İSTİYOR
Son devirde İsrail ile Türkiye ortasında başlayan olağanlaşma süreci ile yine gündeme gelen iki ülke ortasındaki güç işbirliği alternatif olmak isteyen İsrail açısından da kıymetli. Nedenleri şöyle anlatılıyor:
-İSRAİL bir müddettir çıkardığı lakin ticari olarak aradığını bulamadığı doğalgazını Avrupa’ya ulaştırmak istiyor. Bunun için Mısır’la halihazırda süren bir mutabakatı ve Yunanistan-Güney Kıbrıs Rum Kesiti ile bir muahede imzalama potansiyeli var.
-Ancak bunlar Türkiye güzergâhının sunduğu avantajlardan çok uzak. Doğu Akdeniz ve Ege Denizinin altından yapılacak bir boru sınırı maliyet ve kapasite sorunları yanında yüksek sismik riskler de taşıyor.
-Türkiye’den satmak için ise BOTAŞ’ın kendi iletim altyapısı ya da TANAP üzerinden Avrupa’ya ulaştırılması ise hem ticari olarak hem de yatırımın hayata geçme müddeti açısından daha ekonomik ve kısa.
TÜRKİYE İÇİN NE DEMEK
Tüm bunlarla birlikte Türkiye’nin bir güç ticaret merkezi olmak için atması gereken adımlar var. Piyasada birtakım düzenlemeler yapılması gerekiyor. EPİAŞ bugün gaz ticareti yapabiliyor fakat bir güç borsasına ve memleketler arası kriterlerde mevzuata muhtaçlık var.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, son Rusya ziyaretinin akabinde bu hususta somut adımların yolda olduğuna ait değerli bildiriler verdi. Cumhurbaşkanı, “Londra’da, Hamburg’da muhakkak işler için kurulmuş merkezler örneğinde olduğu üzere doğalgazla ilgili de bir merkez kurma planımız var. Rusya ile bu planımızı görüşeceğiz. Trakya’daki sınırların ötesinde ülkemizi bu türlü bir merkez haline getirelim istiyoruz. Ataşehir’de Finans Merkezimizin bir bloğunda bu merkezi kurabiliriz.” dedi.
KARADENİZ GAZININ ETKİSİ
Sektör temsilcileri milletlerarası gaz ticareti yapan şirketlerin şimdiden Türkiye’de ofis açmak için hazırlık yaptığını ve ilginin arttığını belirtiyor. Topraklarından binlerce kilometrelik boru sınırı geçen Türkiye’nin Karadeniz’de bulduğu gaz ülke için yakın vadede oyunu değiştiren bir öge olarak öne çıkıyor. Karadeniz’de bir müddet sonra 20 milyar metreküp üzerinde gaz çıkarılması kelam konusu olabilir. Bu yılda yaklaşık 50 milyar metreküp doğalgaz tüketen ve artık milletlerarası alanda bir güç oyuncusu olan Türkiye için çok kritik bir sayı.
Mevcut mutabakatların devamı halinde yeni boru sınırlarına muhtaçlık olmadan 2017 yılından itibaren üçüncü ülkelere gaz satmak Türkiye için daha kolay olacak. Tüm bu ögeler göz önüne alındığında Türkiye güç ticaret merkezi olma konusunda bölgenin en avantajlı ülkesi pozisyonunda.