Göster etkiyi al parayı

Proje değerli. Genç işsizlik sıkıntısına tahlil bulmayı, eğitimde de işgücünde de yer alamayan gençlere umut olmayı hedefliyor.

Proje öncesinde ‘Sosyal Tesir Tahvili’ kavramına bir açıklık getirmek lazım.

BİLDİĞİMİZ TAHVİLLERE BENZEMİYOR

Bunun için işin sahibini, uzmanını aradım. Türkiye Tesir Yatırımı Müşavere Konseyi Lideri Şafak Müderrisgil’e sordum: Toplumsal tesir tahviline kimler yatırım yapıyor, kazandırıyor mu?

“Bu tahvil, topluma kazandırmayı hedefliyor. Zira bildiğimiz manada bir tahvil değil” dedi.

Etki Yatırımı Derneği Lideri olarak Türkiye’nin birinci toplumsal tesir tahviline imza atmaktan ötürü çok keyifli. Söylediğine nazaran diğer tahviller de sırada bekliyormuş.

Şafak Müderrisgil’in verdiği bilgilere nazaran toplumsal tesir tahvili, sürdürülebilir finansmanın kıymetli bir modülü. Önümüzdeki periyotta daha da fazla dikkat çekecek. Dünyada da yeni bir kavram. Birinci olarak 2015’te İngiltere’nin başşehri Londra’da ortaya çıkmış.

Müderrisgil diyor ki, “Bizim her yatırımla toplumsal ve çevresel olumlu tesir yaratma kabiliyetimiz var. Örneğin atık idaresi yaparsın çevresel toplumsal yatırım olur, istihdamda bayan oranını artırırsın cinsiyet eşitliğinden yana bir toplumsal yatırım olur. Burada sıkıntı Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na uygunluk. Bir şirket, vakıf, dernek kim olursa yatırımın en başında toplumsal tesir oluşturma niyetini ortaya koymalı. Bu tesirin ölçülebilir olması gerekiyor. Ayrıyeten yönetilebilir de olmalı. Bir toplumsal tesir tahvili yapılandırırken en başında ‘Biz şu sorun için şu usulle bu hedefe ulaşacağız’ üzere bir taahhütte buluyorsunuz. Bahis belirleniyor, neye yatırım yapılacağı, kriterler belirleniyor. Yatırımcı parayı getiriyor. Devletin vazife alanına ne giriyor, örneğin istihdam sağlamak, devlet zati bunu yapmaya, yaptırmaya çalışıyor, burada bu yatırımcı devletin yapmak istediği bu hizmeti yapmayı taahhattüt ediyor ve bütün riski üzerine alıyor. O sonuçlar, o performans gerçekleştiği taktirde devletin ilgili organı ödemeyi yatırımcıya yapıyor.”

SIFIR KAÇAK ÇOK FAYDA

Özetle yıllardır bir yarar ortaya koyacağım diyerek peşinen alınan fonlar, takibi yapılamayan yardımlar, neye yaradığı muhakkak olmayan takviye bütçeleri toplumsal tesir tahvili ile son buluyor. Şafak Müderrisgil, “Bu sistemde göster etkiyi al parayı durumu var. Kaçak sıfır, şeffaflık çizgi safhada. Siz bir hizmetin yerine getirilmesi için istediğiniz sonuçlara yatırım yapılmasını sağlıyorsunuz, yatırımcı da tesir kelamı veriyor yerine getiremezse parasını alamıyor” diyor.

BELLİ İŞLER MUAF

Sosyal tesir tahvili kapsamına girmek için her alanda proje yapmanıza müsaade verilmiyor. Örneğin bir petrol rafinerisine toplumsal tesir yatırımı yapamayacağınızı söylüyor Müderrisgil.

Türkiye’nin birinci toplumsal tesir tahvili olan İstanbul Kodluyor projesi örneğin. Tamamlanması tam iki buçuk yıl sürmüş. Avrupa İmar ve Yatırım Bankası (EBRD) bir ihale çıkarmış ve bunu İngiltere’den Dalberg şirketi kazanmış. Türkiye’deki ortağı ise Şafak Müderrisgil’in başında bulunduğu Etkiyap. Müderrisgil, “İşin içine bakanlık girdi, kalkınma ajansları genel müdürleri dahil oldu. İstanbul kalkınma ajansı ortağı oldu. Bir fon ben yatırım yaparım dedi. Riski üstlendi” diye anlatıyor süreci.

İlk olduğundan süreç zorlayıcı olmuş. Dünyada 200’den fazla örneği var.

Bundan sonrasının daha kolay olduğunu söylüyor Müderrisgil.

Yeni toplumsal tesir tahvilleri için çalışmaların devam ettiğini çıtlatsa da isim vermiyor.

Ne diyelim, darısı tüm toplumsal projelerin başına…

HEPSİ COĞRAFİK KATKIYA DÖNÜŞTÜ

COĞRAFİ marka yaratmanın değerini anlamayan ülke kalmadı. Ortada İtalya üzere bir gerçek varken bunu inkar etmek mümkün değil. Türkiye ise coğrafik işaret cenneti bir ülke. Neredeyse her ilçesinden, beldesinden kadim bir sanat, aranılan bir tarım eseri fışkırıyor. Tahminen de bu nedenle bu işe odaklanmamız vakit aldı, normalleştirdik. Coğrafik işaretleri iktisada kazandırma işine kafayı takan şirketlerimiz var neyse ki. Hepsiburada bunlardan.

Üç yıl kadar evvel HepsiTürkiye’den diye yola çıktılar. 81 vilayetteki 971 ilçede yöresel ve coğrafik işaret tescilli eserleri platformlarını taşıdılar.

Yerel iktisada dayanılmaz katkısı oldu. Beni asıl sevindiren ise bayan girişimcilere bu işin çok yaraması. Şu anda 305 satıcı HepsiTürkiye’den kapsamında yaklaşık 7 bin eserin tüketiciyle buluşturuyor. Bu yıl 50 milyon liralık satış maksadı var. Satıcıların yüzde 16’sı coğrafik işaretli eser pazarlıyor.

Türkiye’de bin 20 coğrafik işaret tescili almış eser var. Tescil bekleyen eser sayısı ise 534. Umarım tüm coğrafik işaret tescilli eserleri ve ona emek verenler tıpkı talihe sahip olur…

DEPREM BÖLGESİNE ROBOTEL DOKUNUŞU

ENGELSİZ bankacılık kavramını Alternatifbank değişik bir boyuta taşımış. Banka benim de yakından takip ettiğim Robotel Derneği ile anlaşmış; 6 Şubat sarsıntılarında uzuvlarını kaybeden ya da bedensel deformasyon yaşayan çocuklara takviye olacaklar. Birinci etapta 50’den fazla çocuğun hayatına tekrar umut olacak bu proje çok değerli. Alternatif Bank Sürdürülebilirlik Müdürü Levent Ulusoy, şimdilik bir yıl sürecek bu iştirakin getirdiği tecrübe ile tesir alanını genişletmeyi hedeflediklerini söylüyor. Biz de takipçisi olacağız.