Başıboş tekne kirliliğine barınak önerisi

Helikopterden çekilmiş bir görüntü. Tam da yazı uğurlarken Ege’nin mükemmel lacivert koylarına bakıyorum evvel lakin sonra asıl dikkat etmem gereken ayrıntısı fark ediyorum. Küçücük bir koyun açıklarında yan yana demirlemiş 118 tekne. Mevzuyla ilgili kendime gelmemi sağlayan Yat ve Tekne Sanayisi Derneği (YATED) Lideri Murat Bekiroğlu oluyor. Görüntünün sahibi de kendisi.

“Teknelere bakın. Bu koylarda haftalarca kalıyorlar. Burası marina değil. Bu teknelerin her biri günlük ortalama 500 litre pis su bıraksa -ki atıklarını verebilecekleri kayıtlı bir alanda değiller- varın denizleri nasıl kirlettiklerini siz düşünün. Yani orada günde 60-70 bin litre pis su denize bırakılıyor. Bunun için bir şeyler yapmak lazım.”
300’ün üzerinde tekne üreticisinin üye olduğu, binlerce kişinin o teknelerin üretimi ve satışından ekmek yediği bir derneğin lideri neden bu türlü bir görüntü çeker, bu sıkıntıyı sorun haline getirir? Bekiroğlu’nun karşılığı çok net: “Çünkü tekne sahibi o denize aşık. Lakin aşık olduğu deniz kirleniyor, ölüyor. Bizim asıl ekmek teknemiz o hoş deniz.”

Bekiroğlu’nun verdiği bilgiye nazaran pandeminin gerisinden artan tekne sahipliği manira kapasitesinin çok ötesinde. “Olan marina da çok kıymetli. Türkiye’de 25-30 marina var. Bunların toplam bağlama kapasitesi ise 6 bin 500 civarında. Hiçbir halde yetmiyor. Tekne sahiplerinin maliyetleri çok artıyor. Sonuçta ortaya kayıtsızca kirletilen park yeri koyların imgesi çıkıyor” diyen Bekiroğlu’nun sürdürülebilirlikle ilgili önerisi dikkate alınabilir.

385 BALIKÇI BARINAĞINA YAKIN MARKAJ

YATED, denizlerdeki marina problemine tahlil ararken balıkçı barınakları radarlarına takılmış. Çabucak bir çalışma başlatılarak tıpkı Fransa’da, İngiltere’de örnekleri olan daha mütevazı marinalar kurma fikri üzerinden yeni bir iş modeliyle ilgili projeler yapılmış. Bekiroğlu, “Bizde marina çok lüks bir yatırım, lüks harcamaların yeri üzere bir algı var. Meğer yurtdışında teknelerin park ettikleri, kayıtlı tutuldukları, bakım ve atık temizliğinin yapıldığı daha küçük marinalar var. Etraflarında bir iktisat yaratıyorlar. Balıkçısından esnafına katkı sağlıyorlar. Biz de kıyılarda bulunan balıkçı barınaklarını bu iş modeliyle düzenleyebiliriz. Barınakların bir kısmında balıkçılar işletmelerini devam ettirir. Bir yanında tekneler park eder. Tekne sahipleri bu balıkçılardan balıklarını alır, onların işletmelerinde yemek yer, alışveriş yaparlar. Mahallî kalkınma için de kıymetli bir kaynak olur zira tekne turizmi bütün lokasyonlarda âlâ bir iktisat yaratır. Yalıkavak, Turgutreis örneklerinde olduğu gibi” kelamlarıyla özetledi projesini.

YATIRIMCI BARINAKLARI İYİLEŞTİRSİN

Bekiroğlu’nun anlattığı iş modeli denizleri kurtarır mı, balıkçılara yeni kar kapıları açar mı, tartışılması lazım. O, fikrinin ardında şu sözlerle duruyor: “İtalya’ya gidin her 3 kilometrede bir marina var. Bizde de olabilir. Devlet balıkçı barınakları yapmış. Hazır mendirek de var. Yatırımcı gelsin yatırım yapsın. ‘Ben burayı 49 yıllığına kiralıyorum. Balıkçılarımızı da koruyorum. Onların da altyapısını iyileştiriyorum’ desin. Buraya da ne kadar yer kalmışsa marina yapsın. Kara parkını yapsın. Rampasını yapsın. Tekne turizmi bir köyün çehresini değiştirir.”

LİSELİLERE TEKNİSYENLİK EĞİTİMİ

YATED İskenderun Sefa Atakaş Denizcilik Mesleksel ve Teknik Anadolu Lisesi’nde bir eğitim programı başlattı. Programın hedefi buradaki gençlerin tekne üretiminde teknisyenler olarak yetkinliklerle donatılmasıydı. Bekiroğlu programı şöyle anlattı: “Okulun yaptığı bir tekne vardı. Biz üyelerimiz, ustalarımızla bu projeyi devraldık. Üretilecek birinci tekne 17-24 Şubat 2024 ‘te yapılacak olan Bosphorus Boat Show fuarında sergilenecek. Siparişler alınacak ve üretime başlanacak. Okulda okuyan hocaların belirleyeceği muhtaçlık sahibi çocuklar YATED Burs programına dahil edilecek. Zati halihazırda üç öğrenciye sarsıntı takviyesi verildi.”

TEKNELERİN ATIKLARINA TALİBİZ

Denizlerin sürdürülebilirliği YATED’in öncelikli hususlarından biri. Bunun için teknelerin atıklarını toplayacak bir katı ve sıvı atık toplama teknesi inşa ediyorlar. Özel olarak tasarlanan TURMEPA ve MARİNTÜRK işbirliği ile SANMAR tarafından üretilecek olan tekne Şubat 2024 Bosphorus Boat Show Kara Fuarı’nda sergilenecek. Murat Bekiroğlu, teknenin Nisan 2024’te Göcek ve etrafında dolaşmaya, denizi temizlemeye başlayacağını belirtti.