Yıkıma kadar kiralık… Dönüşüme girecek konutlar riske karşın kiralanıyor
KİRA piyasasında yaşanan arz sorunu ve talep edilen yüksek sayılar o denli bir hal aldı ki artık riskli konutlar de tercih ediliyor. Kentsel dönüşüme girmesi beklenen meskenlerin boş kalmasını istemeyen konut sahipleri, 3 aylık, 6 aylık ya da 1 yıllık kiracı arıyor. Mesken arayan vatandaşlar da fiyat avantajı nedeniyle riski bilse de bu meskenleri seçiyor. ‘Yıkım öncesi kiralık ev’ ilanları kira piyasasındaki sorunun ne kadar büyük olduğunu gözler önüne seriyor.
İŞTE O İLANLAR
Kiralık mesken ilanlarındaki açıklamalarda mesken sahipleri açıkça dönüşüm planladıklarını belirtiyor. Kimi binada komşular ortasında muahede sürüyor, kiminde müteahhit aranıyor, kiminde de kamunun kampanyası bekleniyor. Acil tahliye ve yıkım riski nedeniyle daha düşük kira bedeli belirlediklerini tabir eden konut sahipleri, uzun devirli kiralama yapamayacaklarına vurgu yapıyor. İşte kimi ilanlar:
– Kentsel dönüşüm olduğu için kısa periyodik kiracı arıyoruz, fiyat o nedenle uygun.
– Kentsel dönüşüm için kampanya başvurusu yapılmıştır, dönüşüm beklenmektedir.
– Sitemiz dönüşüm bölgesindedir. Bu nedenle 6 ay-1 yıllık kiracı arıyoruz, uzun periyotlu verilmeyecek.
– Binamızda dönüşüm düşülmektedir, şimdi muahede sağlanamamıştır. Çık denildiğinde sorun çıkarmayacak kiracı aranıyor.
– Bakanlık kampanyası çıkarsa konut dönüşüme girecektir.
– Kentsel dönüşüm ihtimali olduğu için bu fiyata verilecektir, daire öğrenciye uygundur.
– Binada dönüşüm görüşmeleri sürmekte olup yeni yönetmelik nedeniyle süreç uzamıştır. 3 aylık kiralama yapılacak olup, süreç uzadıkça kiracıya kalma hakkı verilecektir.
GÜVENLİ DEĞİL LAKİN…
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri (TÜGEM) Lider Yardımcısı Mustafa Hakan Özelmacıklı, kentsel dönüşümün uzlaşma süreçleri ve artan maliyetler nedeniyle uzun vakit aldığını, mesken sahiplerinin bu devirde konutlarını kiraya vermek istediklerini söyledi. Özelmacıklı, “Dönüşüm fikri ortaya atılsa da kimi vakit 2-3 yıl hatta daha fazla bekleme mühleti var. Konut sahibi bu periyotta kira gelirinin kesilmesini istemiyor. Bir de yaşanan son zelzele sonrasında eski binada yaşayanlardan imkanı olanlar yeni konuta geçti. Eski meskenlerini satmayanlar da dönüşüm sürecine girdi ve bu periyot uzun süreceği için kiracı aramaya başladı.
Kiralayan tarafına bakarsak, şayet meskenin dönüşüme gireceği belirli ise yeni evli bir çift ya da uzun vadeli konut arayan aileler seçmiyor. Fakat kente yeni atanan memurlar, kent dışından ve yurtdışından gelen öğrenciler ya da konutundan birdenbire tahliye edilenler bu tip konutlara olumlu bakıyor. Tabi bu meskenlerin seçilmesinde kira bedelindeki avantaj da değerli bir faktör. Evet onlar da inançlı bir mesken olmadığını biliyor lakin çok fazla seçeneği olmadığı için tercih ediyor” dedi.
‘EVİM BOŞ KALMASIN’
Dönüşüme girecek kiralık ilanı bulunan gayrimenkul danışmanı Musa Sarıer konut sahibi ve kiracı açısından mevzuyu şöyle kıymetlendirdi: “Kentsel dönüşüm süreci artan inşaat maliyetleri nedeniyle uzadı. Geçmişte ortalarında uzlaşan vatandaşlar 6 ay içinde bir müteahhitle anlaşıyordu, artık 1-2 yılı buluyor. Mesken sahibi bu süreçte meskeni boş dursun istemiyor, kira gelirinden vazgeçmiyor. Kiralık konut arayanlar da fiyat avantajı nedeniyle eski de olsa bu meskenleri seçiyor. Mesela dönüşümün konuşulmadığı noktada 22-23 bin lira olan kira, dönüşüm beklentisi olan yerde 15-16 bin liraya düşebiliyor.”
Yine dönüşüm sürecindeki bir meskenin kiralanmasıyla ilgilenen danışman Berrin Tanış da şunları söyledi: “Dönüşümde müzakere süreçleri çok uzun. Bu müddet içinde kira geliri ile geçinen aileler konutun boş kalmasını istemiyor ve kiracı arıyor. Lakin konutun yaşını, dönüşüm ihtimalini da açıkça belirtiyor. Karşı taraf kaideleri bilerek kiralama yapıyor. Genelde iş için diğer bir kentten gelen ve kısa periyot meskene gereksinimi olanlar bu konutları tercih ediyor. Biz de kira mukavelemizde konutun durumunu belirtiyoruz.”
KİRACI NE VAKİT ÇIKAR
KENTSEL dönüşüm beklentisiyle kiraya verilen meskenlerde şimdi bir riskli yapı kararı yok. Bina sakinleri çoğunlukla özel mühendislik firmalarına ya da belediye takımlarına ön inceleme yaptırıyor. Fakat ne vakit Bakanlık lisanslı bir kuruma risk tespiti yaptırılırsa o vakit resmi süreç başlıyor. Yapılan tespitte bina riskli çıkarsa, kiracı yeni taşınsa dahi konutu boşaltmak zorunda kalıyor. Bu üzere durumlarda mesken sahibi ve kiracılara tahliye için en çok 90 gün mühlet veriliyor ve bina yıkılıyor. Kanunlara nazaran; yeni mesken yapıldıktan sonra mesken sahibi kendi oturmayacaksa, o meskende kiracı olma hakkı evvel eski kiracıya ilişkin. Lakin bu kural çoğunlukla uygulanmıyor.
BİR RİSKTEN BAŞKASINA GEÇİŞ
KENTSEL dönüşüm nedeniyle meskenini tahliye edenler, birkaç yıl kalacakları kiralık konut arıyor. Ne var ki bu süreçte kamudan gelen kira takviyesi yeni bir konut kiralamaya yetmiyor. Dal temsilcilerinin verdiği bilgiye nazaran, meskeni dönüşüme giren dar ve orta gelirli haneler, birden fazla vakit dönüşüme girmesi beklenen eski binalarda ya da 30-40 yaş üstü risk ihtimali çok yüksek yapılarda kiracı oluyor. Yani riskli meskenden çıkıp, öteki riskli bir konuta geçiyor.
Kentsel dönüşüm sürecinin sağlıklı ilerlemesi için kiralık arzı büyük kıymet taşıyor. Başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde başlatılan dönüşüm seferberliği nedeniyle, önümüzdeki periyotta riskli konutta yaşayan aileler tahliye edilecek ve yeni kiralık talebi doğacak. Pekala konutundan çıkanlar nerede yaşayacak? Kesim temsilcileri, süratli dönüşüm için rezerv konutların inşasına bir an evvel başlanılması ve kiralık toplumsal konut projeleri geliştirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.