Yeşil dönüşümde ‘merkez’ tesiri bekleniyor

İklim kriziyle temaslı olarak fevkalâde hava olayları artıyor. Bu kolay bir hava değişikliği değil, önemli maliyetler doğuran bir durum birebir vakitte. İklim krizi ülkelerin bütçe istikrarlarına de ziyan veriyor. Avrupa Lideri Christine Lagarde, iklim meselesini “varoluşsal bir kriz” olarak tanımlıyor ve “İklim krizinin tesirlerini merkez bankaları dikkate almak zorundadır” diyor. İklim krizi derinleştikçe yeşil para siyaseti davetleri da ağırlaşıyor. Uzmanlara nazaran merkez bankaları bu çerçevede değerli bir oyuncu olmak durumunda. Merkez bankalarının yeşil dönüşümün finansörü olacak vazifeler üstlenmeleri gerektiğini belirten uzmanlar, “Finans kesim iklimle gayrette yeşil güçten yana olmalı” diyor.

Bu bahiste çalışmalar yapan Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. A. Erinç Yeldan ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Baş Ekonomisti Burcu Ünüvar yeşil merkez bankacılığı üzerine bir makale hazırladı. Makalede, “Türkiye’nin iklim krizi ile gayretinde merkez bankasının da sorumlulukları bulunuyor. Para siyasetinin ‘yeşillendirilmesi’ ertelenen fiyat istikrarına ulaşmayı da destekleyecek” kıymetlendirilmesi yapıldı.

670 MİLYAR DOLAR

Prof. Dr. Erinç Yeldan mevzuyu Hürriyet’e özel ayrıntılarla anlattı. Yaptığı açıklamada, “Yeşil bankacılık, yeşil finansman kavramları dünyada çok prestij gören, riski daha düşük, daha saygın, teşviklendirilen bir finansman biçimi olarak yaygınlaşıyor. Dünyada yeşil finansman kategorisi altında değerlendirebileceğimiz finansman biçimleri yaklaşık 670 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı. 670 milyar dolarlık pastadan Türkiye’nin de yararlanması lazım. Güç dönüşümüzü yatımlarımızı destekleyecek global manada çok kıymetli bir finansman kaynağı var ve Türkiye’nin buna uzak kalmaması gerekiyor. Meksika, Güney Afrika, Kore bu hususta muazzam bir formda reklam faaliyeti içerisinde. Çin de kirletici ucuz iş gücüne dayalı olumsuz imajını silmek için COP toplantılarında tanıtım yapıyor. Türkiye ise iklim kriziyle çabada şu anda çok prestijli bir pozisyonda değil. Karbon emisyonu azaltımını şimdi masaya koymadık” dedi.

10 YILLIK BİR VAKİT KALDI

“Dünya yepisyeni bir endüstrileşme stratejisine hazırlanıyor” diyen Prof. Dr. Yeldan, “Dünyada yılda 50 milyar ton karbondioksit sera gazı emisyonu var. Sanayi ihtilalinden bu yana 1.5 santigrat derecede ısınmayı tutmamız için de bilim insanlarının hesaplarına nazaran 500 milyar tonluk bir bütçemiz bulunuyor. Yani 10 yıllık bir vaktimiz kaldı. Fırsatı kaçırmamalıyız.”

Yeldan ayrıyeten finans bölümünün yapması gerekenleri de sıraladı: “Kredi dağıtımında kahverengi bölümleri beslememek gerekiyor. Merkez bankaları bankalar arayıcılığıyla o bölümlere açılan kredilere daha yüksek faiz verilebilir.”

GÖREV TARİFİNDE OLMALI

TSKB Baş Ekonomisti Burcu Ünüvar’a nazaran de son 30 yılda, merkez bankalarının vazife tarifleri yüklü olarak fiyat istikrarına yöneldi. “Kuşkusuz fiyat istikrarı ve büyüme görünümü merkez bankaları için değerli kavramlar. Fakat iklim krizi ilişkili riskler, bu başlıkların tamamını etkiliyor” diyen Ünüvar, şöyle devam etti: “Yeşil merkez bankacılığı, merkez bankalarının araç bağımsızlığı ile çelişmeyecek halde tasarlanmalı. Bu çerçevede, öncelikle iklim krizi ilişkili risklerin sayısallaştırılarak iktisadi oyuncularla para siyaseti çerçevesinden bağlantısının yapılması kıymetli. İklim krizi gerilim testi de finansal siyasetleri tasarlarken kıymetli girdiler oluşturacak araçlardan biri olarak kıymetlendirilebilir.”