Ülkelerin TikTok savaşı güzelce kızıştı! Ya sat ya kapatırız baskısı yapılıyor

1- NEDEN TARTIŞMALI

Uygulama, Çinli ByteDance şirketine ilişkin. Şirketin, dünya çapında sayısı milyarı bulan kullanıcılardan topladığı bilgileri Çin devletine teslim etmesinden telaş ediliyor. Ayrıyeten, Pekin hükümeti lehine bilgi akışını manipüle edebileceği belirtiliyor. Çünkü 2017 yılındaki bir yasal düzenleme, “ulusal güvenlik riski mevcutsa” şirketleri her türlü bilgiyi hükümetle paylaşmaya zorluyor. Buna rağmen ABD’de Apple’ın FBI’ın bilgi taleplerini geri çevirdiği hadiseler örnek gösteriliyor.

2- KENDİ ÜLKESİNDE YASAK MI

Çin, internetin “özgür olmadığı” ülkeler ortasında. Devlet denetimi o kadar sert ki Çin menşeli olmasına karşın ülkede TikTok bile kullanılamıyor. Bunun yerine birebir şirketin, logo ve tasarımı teğe bir birebir olsa da içerikleri ve kullanıcıları büsbütün farklı “Douyin” isimli uygulaması indirilebiliyor. Aylardır “kayıp” olan Çinli teknoloji milyarderleri Bao Fan ve Jack Ma’nın durumu da hükümet baskısına örnek gösteriliyor.

3- KİM NASIL KISITLADI

Çinli siteyi birinci yasaklayan komşusu Hindistan oldu. Haziran 2020’de Çinli askerlerle hudutta çıkan ufak çaplı çatışmaya yanıt olarak Yeni Delhi hükümeti, onlarca öbür siteyle birlikte TikTok’u da kapatmıştı. Çin’le ticaret savaşına giren periyodun ABD Lideri Donal Trump da tıpkı yıl, uygulamanın ABD’de indirilmesini engellemeye çalıştı. Lakin bir ABD mahkemesi kararı iptal etti. Halihazırda Avrupa Birliği, Kanada, İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda üzere ülkelerde kimi kamu çalışanları ile askerlerin uygulamayı indirmeleri yasak. Endonezya, Pakistan, Afganistan üzere ülkelerde ise dini münasebetlerle erişim yasağı var.

4- ŞİRKET NE DİYOR

Kendini Çin’den başka pozisyonlandırmaya çalışan TikTok’un merkezi Singapur’da. Payların yüzde 60’ı dünya çapındaki yatırımcıların, yüzde 20’si ise şirket çalışanlarının elinde. ByteDance’in hissesi yüzde 20, fakat “süper ” niteliği kelam hakkını Çinli şirkete veriyor. TikTok, Washington’un baskısıyla 100 milyon Amerikalı kullanıcının datalarını ABD’de tutma kelamı verdi. Teksas Projesi ismi verilen milyar dolarlık teşebbüsle bilgiler, ABD’li Oracle firmasının sunucularına taşındı. Yeniden de ABD ikna olmuşa benzemiyor.

5- ABD NE İSTİYOR

Göreve geldikten sonra Joe Biden da TikTok’un soruşturulmasını istedi. Washington, Amerika operasyonunu bir ABD’li şirkete satması için TikTok’u kapatmakla tehdit ediyor. Potansiyel alıcılar ortasında Microsoft öne çıkarken, satışa 50 milyar dolara kadar çıkan bedeller biçiliyor. Lakin Çin, Trump’ın birinci teşebbüsü sonrası TikTok’un yabancılara satışını engelleyen bir karar almıştı. Buna nazaran ByteDance, ABD ile mutabakattan evvel Çin hükümetinden onay almak zorunda.

6- ABD’DE KAPATILABİLİR Mİ

ABD yeniden Trump periyodunda Çinli teknoloji devleri Huawei ve ZTE’nin ülkedeki faaliyetlerini engellemişti. Lakin o kararlar, hükümete geniş yetkiler veren ticaret kanunları kullanılarak alındı. Kelam konusu toplumsal medya olduğunda, kapatılması söz ve haber alma özgürlüğünün ihlali kapsamına giriyor. Bu da uzun bir yargı sürecini tetikleyebilir.

7- ARTIK NE OLACAK

TikTok CEO’su Shou Zi Chew, 23 Mart Perşembe günü ABD Temsilciler Meclisi’nin Güç ve Ticaret Komitesi’nde vekillere söz verecek. Geçen yıl ABD’de lobi faaliyetlerine 5.4 milyon harcayan şirketin mukadderatı, Çin devleti ile bağları ve data güvenliği mevzularında Washington’daki algıyı aksiye çevirip çeviremeyeceğine bağlı. Halihazırda ABD’de bulunan CEO, oturuma hazırlık yapıyor.