Travmanın gölgesinde ihracat

Moloz yığınlarının sağlı sollu eşlik ettiği geniş bir yoldan ilerliyoruz. Adıyaman’da üretim yapan Gelişim Tekstil’in Genel Müdürü Ekrem Cırık, buranın kentin en işlek caddesi Atatürk Bulvarı olduğunu söylüyor. Binaların yüzde 90’ının kullanılamaz hale geldiğini de ekliyor. Gelişim Dokumacılık, Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB). Dünya devi hazırgiyim şirketlerine üretim yapan fabrika, bin 650 şahsa istihdam sağlıyor. Sarsıntıda kayıpları olmuş, kalanlar ortasında kentten göç eden çalışanlar var. En büyük sorun elbette barınma. Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD), Adıyaman’daki üretimin sürdürülebilirliği için çalışanların aileleriyle birlikte konaklayabileceği konteynerkent kurmuş. Yaklaşık bir haftadan bu yana çalışanlar yerleşiyor. Biz de konteynerkenti ziyaret edeceğiz. Sürdürülebilir üretimde daha evvel başlık olmayan ‘barınma’ sarsıntıyla birlikte nasıl başrole oturdu, yerinde izleyeceğiz. TGSD Liderleri Ramazan Kaya ve Sanem Dikmen sarsıntıdan sonra buraya çok kere gelerek gereksinimleri tespit etmişler.

(solda) Ramazan Kaya – (sağda) Sanem Dikmen

HAZIRGİYİMİN KALESİ

Adıyaman, Türkiye hazırgiyim üretiminin kalelerinden biri. 22 binin üzerinde bireye istihdam sağlayan 265 firma burada üretim yapıyor. OSB’nin çabucak yanına kurulan konteynerkentte 308 ünite konumlanmış. Yaklaşık bin 200 kişi burada yaşayacak. Şimdi büyük kısmı boş. Biz gittiğimizde iş saatiydi, çocuklar, yaşlılar ve bayanlar ‘kentin sokaklarında’ydı. Alanda çocuk parkı, kreş ve çamaşırhane de var.

Ev sahibimiz Gelişim Tekstil’in ortaklarından Mustafa Akçay, aslen Konyalı. 2008’den bu yana Adıyaman’da bu fabrikayı büyüttüklerini belirtiyor. İplik dışında hazırgiyimde entegre üretim imkânına sahip olduklarını söylüyor. Zelzelenin akabinde süratlice harekete geçen şirket idaresi, bilhassa bayan istihdamında tezli. Esasen fabrikadaki görünüm da bunu doğrular nitelikte. Adıyaman’daki hazırgiyim üretiminin sarsıntının akabinde lakin yüzde 40’lık kapasiteye ulaşabildiğini söyleyen TGSD Lideri Ramazan Kaya’nın verdiği bilgilere nazaran kentteki fabrikalar çalışan bulmakta zorlanıyor. Kaya, “Tekstil ve hazır giysi dallarından toplam 100 bin kişilik çıkış oldu Kurduğumuz ömür alanıyla çalışanlarımızın tekrar hayata tutunmalarına, işletmelerimizin de yetişmiş işgüçlerini göç nedeniyle kaybetmeden ayağa kalkmalarına ve sarsıntı öncesindeki yüzde 70’lik kapasiteye tekrar çıkmalarına katkı sağlamayı hedefliyoruz” diyor. Bu amaç kıymetli, zira zelzelenin etkilediği 11 vilayet, Türkiye hazırgiyim üretim kapasitesinin yüzde 8.9’unu oluşturuyor. Bölgede kesimin istihdamı ise 143 binin üzerinde.

KADIN İSTİHDAMINI DİKKATE ALDIK

Adıyaman’daki konteynerkent 22 bin metrekarelik alana kurulmuş. Ramazan Kaya, alanı belirlerken hazırgiyim dalında bayan çalışan istihdamının yüksek olmasını göz önünde bulundurduklarını tabir ediyor. Bayan istihdamı yüksek hazırgiyimde.

‘UYUYAMIYORUZ’

Yine de konteynerkenti gezerken çok sayıda mesken hanımı bizi konuk etmek istedi. “Çocuklara ve yaşlılara göz kulak olmak gerekiyor” diyorlar. Bayanların gereksinimi fikirlerini dağıtabilecekleri bir uğraşa tutunmak. 41 yaşındaki Halise Kucak, “Beşinci katta sarsıntıya yakalandık. 40 gün sonra ağlayabildim. Şu anda da ilaçlarla uyuyabiliyorum. Mutlaka ruhsal takviyeye muhtaçlığımız var. Dikiş kursu üzere kurslar açılsa, bize de bir uğraş kapısı olsa. Yalnız kalamıyorum. Burada en çok bayanların yardıma, toparlanmaya muhtaçlığı var” kelamlarıyla anlatıyor yaşadıklarını. Bayan çalışanlar daha şanslı. “Konteynerkent bir garanti oldu. Yeterli ki çalışıyoruz” diyorlar.

İSTİHDAMIN YÜZDE 19.7’Sİ BÖLGEDE

– 2022 yıl sonu bilgilerine nazaran Türkiye genelinde 726 bin, 11 vilayette ise 143 bin 663 kişi hazırgiyim bölümünde çalışıyor. Buna nazaran daldaki toplam istihdamın yüzde 19.7’si zelzele bölgesinden.

– 50 bin 803 kişi ile Malatya istihdamda birinci sırada yer alırken, bu kenti 22 bin 568 kişi ile Adıyaman, 18 bin 825 kişi ile Diyarbakır takip ediyor.

– 2022 datalarına nazaran 11 vilayet, yıllık 352 bin ton üretim ile Türkiye’nin toplam üretiminin yüzde 8.9’unu karşıladı.