Riski çabuk unuttuk… Binalarda inceleme talepleri geriledi

Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Lideri Yavuz Işık, birlik bünyesinde sarsıntı performans tahlili yaptıklarını, şubat-mart devrinde müracaatlara yetişemezken, bugün neredeyse hiç talep almadıklarını anlattı.

TELEFONLAR SUSMADI

Kurdukları laboratuvar ve mühendis gruplarıyla kapsamlı sarsıntı performans tahlili yaptıklarını, hem kişisel müracaatlara hem de kamuya hizmet verdiklerini lisana getiren Yavuz Işık, şubat ayında yaşanan sarsıntı sonrası talebe yetişmekte zorlandıklarını söyledi. “Telefonlar susmadı, yüzlerce müracaat geldi. İnanılmaz yığılma içinde gün vermekte zorlandık. Vatandaş lütfen evvel bizim binamıza gelin diyordu” diyen Işık bugün gelinen noktayı ise şöyle anlattı: “Şimdi talep yok noktasında. Sarsıntı öncesi ayda 2-3 talep olurdu, sarsıntı sonrası pik yaptı. Artık yine hiç zelzele olmamış üzere ayda birkaç talep geliyor. Mühendisler sinek avlıyor.”

NASIL İNCELENİYOR

Yaptıkları çalışma hakkında da bilgi veren Işık şunları söyledi: “Başvuru sonrası ilgili binaya bir heyet gönderiyoruz. Talebe nazaran derin tahlil ya da ön tarama süreci gerçekleştiriyoruz. Derin tahlilde, yer etüdünden, projeye uygunluğa, binaya sonradan yapılan müdahalelerden gereç kalitesine kadar her ayrıntısı inceliyoruz. Karot çıkarmadan evvel ses dalgalarıyla beton kalitesine bakıyor, gerekirse karot alıyoruz. Çıkan sonucu hem mühendislerimiz hem de uzman hocalarımız inceliyor. Sonrasında bina zelzeleye güçlü mı, değilse bunun münasebetleri neler kapsamlı bir biçimde vatandaşa sunuyoruz. Bizim süreçlerimiz kentsel dönüşüme girecek binalar için yapılan risk tespiti değil. Bireylerin ‘Binam sarsıntıya güçlü mı?’ sorusuna karşılık alacağı bir çalışma yürütüyoruz.”

MALİYETİ NE KADAR

Yapılan çalışmaların maliyetinin binanın birçok özelliğine nazaran değiştiğini söyleyen Işık, 5 katlı 10 daireli bir binada derin tahlil için ortalama 80-100 bin lira, ön taramada ise her daire için ortalama 2 bin lira ödeneceğini lisana getirdi. Kâr maksatlı çalışmadıklarına vurgu yapan Işık vatandaşları sokak ortası firmalar konusunda da uyardı: “Gelen talep sonrası sokak ortasında, sahibinin mühendis olmadığı birçok ofis açıldı. Uzman mühendis bulup, kağıt üzerinde gösterip bu işten para kazanıyorlar. Vatandaşlar uzman bir kurumla anlaştığına emin olmalı.”

2 FARKLI YOL VAR

Binaların sarsıntıya karşı dayanıklılığını anlamak için iki farklı tespit prosedürü uygulanıyor.

1- Riskli yapı tespiti: Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı lisansı olan firmalar yapabiliyor. Sonuç riskli ise, karar maliklere bildirim edilirken, tapuya işleniyor ve bakanlığa da bildiriliyor. Bu durumda binanın ek müddet dahil 90 gün içinde yıkılması gerekiyor.

2- Sarsıntı performans tahlili: Bu süreci ise hem lisanslı kurumlar, hem de özel mühendislik firmaları yapabiliyor. Sonuç kamuya gitmiyor, yalnızca konut sahiplerine bildiriliyor. Meskenini tahliye etmekten çekinenler ve güçlendirmeyi düşünenler yükle bu metodu seçiyor.

TEŞHİS KONULUYOR LAKİN TEDAVİ YOK

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı lisanslı İSKA Dönüşüm Yapı Laboratuvarı’nın kurucu ortağı Arif Acar, sarsıntı sonrası gelen ağır talebin kesildiğini belirtti ve şunları söyledi: “Kentsel dönüşüm isteyenler risk tespiti yaptırıyor. Burada zelzele sonrası ayda 80-90 müracaat sayısına ulaşmıştık. Artık 20-25’e düştü. Dönüşümü kısa vadede düşünmeyen fakat binasının durumunu öğrenmek isteyenler de zelzele performans tahlili yaptırıyor. Şubat sarsıntısı sonrası o denli çok müracaat oldu ki iki aydan evvel gün veremiyorduk. Aylık 80-90 müracaat vardı, artık 15 civarı. Tabi biz teşhisi koyuyoruz, kıymetli olan tedavi. 100 binada performas testi riskli çıktıysa, 2-3 tanesi güçlendirme ya da tekrar imale gidiyor. Vatandaş sonucu öğrense de bekliyor.”

VATANDAŞ NEDEN TESPİT YAPTIRMIYOR

* Birçok kişi 40-50 yıllık binada test yaptırırsa sonucun riskli çıkacağını biliyor. Lakin sonrasında dönüşüm için gerekli maliyeti karşılayamayacağı için riski görmezden geliyor.

* Yine üretim maliyetinin yanında yüksek kira bedelleri de vatandaşı zorluyor. Riskli konutunu tahliye eden kişi yeni bir konut kiralayamayacağı için dönüşüm sürecini başlatamıyor.

* Yeni bir dönüşüm yasası hazırladı, uzlaşmadan imale kadar birçok alanda değişikliğe gidildi. Bu nedenle yeni yasanın Meclis’ten geçmesi, ayrıyeten kamunun vereceği takviyelerin açıklanması da bekleniyor.