Merkez’den enflasyon yorumu: Genele yayıldı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ağustos ayı fiyat gelişmeleri raporunu paylaştı. Raporda fiyat artışlarının kesimler bazda genele yayıldığı belirtilerek kirada yüksek artışlar gözlendiği kaydedildi.

Raporda nazaran Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 9,09 oranında yükseldi ve yıllık enflasyon 11,11 puan artarak yüzde 58,94 oldu. Bu periyotta B (işlenmemiş besin, alkol, tütün, güç ve hariç TÜFE) ve C (enerji, besin, içecek, tütün, altın hariç TÜFE) endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 9,20 ve 8,76 puan artarak yüzde 63,52 ve 64,85 olarak gerçekleşti.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu periyotta alt kümelerin tamamında artış yaşanmıştır. Bir evvelki aya nazaran hizmet, besin, temel mal, güç ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 3,00; 2,86; 2,60; 2,51 ve 0,14 puan arttı. Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinin aylık artışları evvelki ayda ulaşılan yüksek düzeyleri korudu.

Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş besinde bir evvelki aya kıyasla güçlenirken hizmet ve temel mallarda yüksek seyretmeye devam etti. Hizmet fiyatları ağustos ayında yüzde 9,19 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 9,92 puan artışla yüzde 79,57 düzeyine ulaştı. Bu periyotta fiyat artışları, ulaştırma hizmetlerinde daha bariz olmak üzere, alt kümeler geneline yayıldı. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarında akaryakıt fiyatlarındaki sert artışa bağlı olarak aylık bazda yüzde 27,62 oranı ile 2003 bazlı endeksteki en yüksek artış kaydedildi. Bu gelişmede, yönetilen-yönlendirilen kalemlerin (otobüs ve taksi ile kent içi yolcu nakliyatı ve hava yoluyla yolcu taşımacılığı) yanı sıra karayoluyla kentler ortası yolcu nakliyeciliği fiyatları belirleyici oldu. Lokanta-otel alt kümesinde süregelen güçlü fiyat artışları ağustos ayında devam etmiş, fiyatların yüzde 7,09 oranında yükselmesiyle alt küme yıllık enflasyonu yüzde 89,31 düzeyine ulaştı.

Kira alt kümesinde aylık artış bir ölçü daha güçlenerek yüzde 7,90 oldu ve yıllık enflasyon yüzde 87,78’e yükseldi. Öbür hizmetler alt kümesinde fiyatlar yüzde 7,19 oranında artış kaydederken bu gelişmede şahsî ulaştırma araçlarının bakım-onarımı, sıhhat hizmetleri ile eğlence-kültür hizmetleri öne çıkan kalemler oldu.

Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 7,72 puan artışla yüzde 51,97 oldu. geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mallarda tüm alt kümelerde yüksek fiyat artışları kaydedildi. Güçlü mal alt kümesinde fiyatlar yüzde 7,82 oranında yükselirken, bu devirde araba, beyaz eşya ve mobilya fiyatlarında besbelli artışlar izlendi. Öteki temel mallar alt kümesinde ilaç referans kurundaki güncelleme ve vergi ayarlamasının sarkan tesirleri hissedilmiş, fiyatlarda yüzde 9,92 oranı ile genele yayılan bir artış kaydedildi. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatların mevsim eğiliminin tersine artış göstermesiyle (yüzde 8,25 oranında) yıllık enflasyon yüzde 29,96’ya yükseldi. Güç fiyatları ağustos ayında yüzde 14,23 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu ise 16,89 puan artarak yüzde 14,03 düzeyinde gerçekleşti. Küme aylık fiyat artışında, bir evvelki ay ortasında gerçekleşen vergi artışının sarkan tesiri yanında, memleketler arası güç fiyatlarındaki yükseliş belirleyici oldu. Bu görünüm altında, akaryakıt ve tüp gaz kalemleri sırasıyla aylık bazda yüzde 26,11 ve 23,93 oranlarında artış kaydetmiştir. Ayrıyeten, şebeke suyu fiyatları ağustos ayında da yüksek bir oranda (yüzde 7,43) arttı. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları ağustos ayında yüzde 8,48 oranında artmış, yıllık enflasyon 12,14 puan yükselerek yüzde 72,86 oldu.

Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 13,93 puan artışla yüzde 93,64’e, işlenmiş besinde ise 11,02 puan artışla yüzde 57,80’e yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış datalar taze meyve zerzevat fiyatlarının bu devirde meyve fiyatları öncülüğünde besbelli artış gösterdiğine işaret etmiştir. İşlenmemiş besin kümesinin seyrinde bu periyotta meyve ve zerzevat dışında, yumurta ve kuruyemiş fiyatlarındaki yükselişler öne çıkmıştır. İşlenmiş besin kümesinde aylık artış geçen aya kıyasla (yüzde 11,17) güçlenirken, başta ekmek olmak üzere ekmek-tahıllar, süt ile süt eserleri, katı-sıvı yağlar ve alkolsüz içecek kalemleri fiyat artışları ile dikkat çekti. Alkollü içecekler ve tütün eserleri kümesinde fiyatlar yüzde 3,77 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 5,40 puan artışla yüzde 51,98 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede geçen ay yapılan vergi düzenlemesi kaynaklı fiyat artışlarının endekse gün yüklü yansıtılması nedeniyle ağustos ayına sarkan tesirler belirleyici oldu. Yurt içi üretici fiyatları ağustos ayında yüzde 5,89 oranında arttı, yıllık enflasyon 4,91 puan artışla yüzde 49,41 oldu.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon alt kümelerin tümünde yükseliş kaydederken, aylık bazda milletlerarası güç emtia ve kur gelişmelerine istinaden güç üretici fiyatlarındaki artış yüzde 14,27 ile besbelli oldu.

Aylık fiyat gelişmeleri bölümler bazında incelendiğinde, artışların genele yayıldığı izlenirken ham petrol ve doğal gaz, rafine petrol eserleri, temel eczacılık, kömür ve linyit, mobilya, öbür madencilik-taş ocakçılığı ve elektrik-gaz imalatı dalları fiyat artışlarıyla öne çıktı.