Madencilerden dönüşüm daveti: Artıklarımız ormanlara değil iktisada aksın

Türkiye’de 101 bin hektar alan madenlere ruhsatlı. Dal senede 8-10 bin hektar ormanlık alanı kullanıyor. Bu da toplam orman varlığının binde 3.9’u demek. Bir avuç da olsa orman varlığının artık bu gezegen için ne kadar hayati kıymet taşıdığını hepimiz kabul etmiş durumdayız. Öte yandan insanlık, yenilikçi teknolojiler için her yıl daha çok madene gereksinim duyuyor. Karbon salımını azaltmak için teknoloji olmazsa olmaz. Her alanda olduğu üzere bahis yeniden ‘denge’ye geliyor. Gelişmiş ülkelerde madencilik dalı ile etraf istikrarını bir ortada kurgulayan sistemler yıllardır işler durumda.

“Biz de Türkiye’de bu dengeyi sağlayarak yolumuza devam etmek istiyoruz”… Cümlenin sahibi Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Bölüm Konseyi Lideri ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Şurası Lideri Rüstem Çetinkaya. Mermer madenleriyle tanınan İtalya’nın Bari kentinde zeytinliklerin yanı başındaki alanları göstererek söylüyor bunu. “Türkiye’deki mermer ocakları çok daha çevreci, bir zerre toz çıkmıyor” diyor. Çetinkaya’nın belirttiğine nazaran madencilik bölümü ile istikrarlı bir ekosistem oluşması için mevzuatta birtakım değişiklikler yapılması ve 360 derece düşünülmesi gerekiyor. Bunun için bir müddettir hem çevrecilerle hem de kamu ile temas kurmaya çalıştıklarının altını çiziyor. Uzun yıllardır kapalı kutu üzere yaşayan madencilik kesimi içinden geçtiği dönüşümü anlatmak için kapılarını sonuna kadar açmış durumda. Medyanın da bu seyahati birebir istikrar ile takip etmesi kıymetli.

(Soldan) Türkiye Maden İhracatçıları Birliği’nin idare şurasında yer alan Rüstem Çetinkaya, Funda Bekişoğlu ve Eyüp Batal; İtalya’daki mermer alanları örneklerinde olduğu üzere toplumsal mutabakat ve ekosistemle istikrar içinde çalışılması gerektiğinin altını çizdi.

MERMERDE PASA MESELESİ

Rüstem Çetinkaya, dalda dönüşümü güçlendirecek yeni projelerin üzerinde duruyor. Bunlardan biri madenlerdeki ‘artıklar’la ilgili. “Atık değil artık, zira bu eserler büsbütün kullanılabilir, tekrar iktisada kazandırılabilir” diye altını çiziyor. Bahsettiği dönüşüm birçok dalda yapılıyor. Sıfır atık mantığıyla çalışılıyor. “Konu maden olunca yapılamıyor” diyor Çetinkaya. Bunu da şöyle anlatıyor: “Bilecik’teki mermer alanımızda yıllık 700-800 bin ton kadar pasa (artık) çıkıyor. İtalya’daki mermer alanlarında bunu göremezsiniz zira bedellendiriliyor. Biz de bir proje yaptık. Olağanda 20 yıl daha alana dökmek için ruhsat aldığımız pasayı yakınlardaki bir kireç, agrega tesisi almak istedi. Oluşan artık büyük kayalar halinde olduğu için küçük modüller haline getirilmesi gerekiyordu. Bunun için 20 milyon TL yatırımla toz basmalı bir konkasör, yani kayaçları ufaltacak bir tesis kurmak istedik. Şu anda hiçbir harcama yapmadan belirlenen alanlara döktüğümüz artığı yatırım yaparak bertaraf etmeyi seçtik. Yani, bizim artığımız İtalya’daki örnekleri üzere öbür bir tesisin girdisi olacaktı. Fakat, mevzuat müsaade vermedi.”

İtalya’nın Bari kenti yakınlarındaki mermer sahaları

‘ÇAĞRIM HERKESE’

Bari kentinden pasa örneğinde olduğu üzere madencilik dalında dönüşüm odaklı iş modeli getirilmesi için hususun tüm taraflarına davet yapıyor Rüstem Çetinkaya: “Avrupa’daki, İtalya’daki örnekleri üzere tarımı ve çevreyi önceleyerek bu projeleri hayata geçirmek istiyoruz. Şayet madenlere karşı herkes samimiyse, şayet ortak maksadımız tek bir ağacın dahi ziyan görmemesiyse gelin bu projeyi daima birlikte hayata geçirelim. Birlikte hareket edelim. Biz, bu projeyi hazırlayacağız. Zira şayet bu pasalar değerlendirilirse yılda 1000 hektar daha az orman kullanılmış olur.”