Kültür mirası meslekler geleceğe taşınıyor

AZİZ MURAT ASLAN
MÜHENDİSİN KARAGÖZ SANATI

Aziz Murat Aslan, lisans ve yüksek lisansını Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yapan bir geomatik mühendisi. Almanya’da Bonn Üniversitesi’nde heyelan erken ikaz sistemi üzerine doktorasını yaparken, Köln’deki Tiyatro ve Medya Bilimleri Müzesini ziyareti hayatının dönüm noktası olmuş. Müzede Karagöz sanatıyla karşılaşınca bu mevzu ilgisini çekmiş. Tasvir üretimine merak saran Aslan, Almanya’da bir yandan üniversitede çalışırken boş vakitlerini Karagöz sanatını araştırmaya adamış. Almanya’da 10 kentte müzeleri gezmiş, akabinde pek çok ülkede kukla şenliklerine katılmış. 2017 yılında tasvir üretimine başladığını kaydeden Aslan, 2 yıldır toplumda Gölge Oyunu – Karagöz olarak bilinen fakat kendisinin ‘Hayal Tiyatrosu’ diye tabir etmeyi tercih ettiği şovları sergiliyor. Karagöz tasvir sanatına tutkusu nedeniyle üniversitedeki mühendislik derslerinin sayısını azaltan ve KOSGEB’den program kapsamında çırak istihdamı dayanağı alan Aslan, şöyle anlatıyor süreci: “Şu ana kadar 3’er aylık periyodlarla 3 bireye tasvir üretim eğitimi verdim. Program kapsamında en az 4 çırağa ulaşmış yani 4 bireye el vermiş olacağım. Yakında da toplumsal medya ve web sitesi dayanağımız için başvuracağız. Bu kapsamda yaptığım işleri gösteren bir toplumsal medya hesabı ve web sitesi kurdum. Bir müzeden yarattığımız bir figürün kendilerinde sergilenmesi için teklif de geldi.”

ÖMER DEMİRÖRS
5 KUŞAKTIR ÇAN ÜRETİYORLAR

Eskiden müstakil konutların avlu kapılarında yer alan çanlar, konutların binalara dönüşmesiyle vazife yerini değiştirdi. Artık daha çok küçükbaş hayvan sürülerinde, mümkün hücumları karşı alarm misyonu görüyor. Sanılanın tersine çanlar tek tip değil, her yörede farklı özelliklerde çanlar kullanılıyor.

Ailesinin 5 jenerasyondur demir dövme çan ürettiğini kaydeden, Niğde’de faaliyet gösteren Ömer Demirörs, şöyle anlatıyor durumu: “Örneğin Konya yöresi yassı ve az dövülmüş çan sever. Ova olduğu için sesi içinde saklandığında daha çok yayılıyor. Ancak dağlık bölgeye mesela Sivas’a verdiğimiz vakit da genelde topak çan kullanılıyor. Biz sipariş adabı çalışıyoruz, yılda binlerce çan üretiyoruz. Türkiye’de bir elin 5 parmağını geçmeyecek formda üretimini devam ettiren çan
üreticileri var.”

Bakır kaplama olan eserlerinin 20 yıl kullanılabileceğini kaydeden Demirörs, “Gözümüzü açtık çan gördük. Bizim ailemizde çan büyük bir yere sahip. Ekmek teknemiz… Güç bir iş lakin severek yapıyoruz. El emeği olduğu için fabrika kuramıyorsun, aşikâr bir boyutta kalıyorsun. Aşkla yapıldığı için devam ediyoruz mesleğe” diyor. KOSGEB’den program kapsamında aldıkları dayanakla 2 kaynak makinesi aldığını kaydeden Demirörs, bu sayede üretimlerinin daha seri hale geldiğini söylüyor.

HARUN ULAŞER
AT OTOMOBİLİNİ MİNYATÜRE ÇEVİRDİ

57 yaşındaki Harun Ulaşer’in işi at arabası üretmek. Üstelik bu baba mesleği… Babası yaklaşık 70 yıl hem üretmiş hem de tamir etmiş. Ulaşer baba mesleğini devam ettirmek istese de traktörün yaygınlaşması talebin giderek azalmasna yol açmış… İşine tutkuyla bağlı olan Ulaşer, üretimden vazgeçmemiş ancak günün gereksinimlerine uyarlamış. Ulaşer’in ürettiği minyatür at otomobilleri artık aksesuar olarak bahçeleri yahut farklı yerleri süslüyor.

Ara orta onarım yahut tamir gayeli olarak gelen at otomobilleriyle da ilgilendiklerini kaydeden Ulaşer, “Bir minyatür arabayı üretmek 10-12 gün alıyor. Ebatları 60’a 120 cm. Evvelden üretilen at otomobillerine yapılan motifli boya nakışını bu minyatür eserlere birebir uyguluyoruz” diyor. İşinin çok büyük bir kısmının el personelliği olduğunu vurgulayan Ulaşer, “Ağır bir meslek lakin zevkli. Bir şey üretmek hoş. KOSGEB’den aldığımız hibe ile gereksinimim olan kaynak makinesini aldım. Unutulmaya yüz tutmuş mesleklerin devam etmesini isterim, zira bu meslekler geleceğe ışık tutuyor” diye konuşuyor.

330 İŞLETME SAHİBİNE DAYANAK VERİLDİ

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ortaklaşa yürütülen program ile kaybolmaya yüz tutmuş meslekler yine hayat buluyor. Programdan yararlanmak için 72 vilayetten 600’den fazla işletme başvurdu ve desteklenen işletme sayısı 330 oldu. Program ile işletme sahibinin mesleksel birikimlerini aktarması gayesiyle yetiştireceği işçi için 150 bin liraya kadar dayanak sağlanıyor. Makine ve teçhizat sarfiyatları için sağlanan üst limit ise 50 bin lira. Programa nazaran, desteklenecek makine ve teçhizatın yeni yahut en fazla 3 yaşında olması gerekiyor, yerli malı makine ve teçhizatta takviye oranına yüzde 15 ek ediliyor. Tanıtım ve Pazarlama Takviyesi kapsamında e-Ticaret sitelerine üyelik ve kurul bedeli, dijital reklam ve tanıtım, web sayfası tasarımı ve tanıtım sineması olmak üzere toplamda 45 bin liraya kadar takviye veriliyor. Yeni kurulacak işletmelere ise 5 bin lira takviye veriliyor. Geri ödemesiz dayanaklarla klasik, kültürel ve sanatsal kıymeti olan mesleklerin gelecek kuşaklara aktarılması hedefleniyor.