Konut sahibi pürtelaş… Kira artış oranında yüzde 25 hududunun uzama mümkünlüğü birtakım mesken sahiplerini hareketlendirdi

ÜLKE genelinde yüzbinlerce kişinin ortak sorunu kiralar. Fahiş artışlar hem kiracıları hem de kiralık mesken arayanları zorluyor. İşte bu sorunun tahlili emeliyle geçen yıl bir düzenleme yapıldı ve ‘1 yıl müddetle kiraya en çok yüzde 25 artırım yapılacak’ denildi. Uygulamanın temmuz ayında sona ermesi beklenirken, son haftalarda mühletin uzatılacağı açıklamaları yapıldı. Bu ihtimal de konut sahiplerini harekete geçirdi. Yapacağı artırımın düşük kalabileceğini gören konut sahipleri, yeni kiraya vereceği konutta fiyatları arttırdı, yani artırımı kiracı gelmeden önden yapmış oldu. Kimi mesken sahipleri bu periyotta kiraya vermek yerine beklemeye geçerken, uzun devirli kiracısı olanlar gelirinin düşük kalması nedeniyle mülkünü satma yoluna gitti.

YENİ KİRALAMADA FİYATLAR ARTTI

Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Lideri Hakan Akçam, artırım sınırlamasının kiracıları keyifli ederken, mülk sahiplerini huzursuz ettiğini belirtti. Enflasyon oranında artırım yapamayan mesken sahiplerinin farklı yollar aradığını belirten Akçam, “Geçen yıl yüzde 25 artırım sonu geldi ve bir yıl olacak denildi. Son periyotta ise mühletin uzatılacağı tarafında açıklamalar var. Bu da piyasayı olumsuz etkiliyor aslında. Bu devirde boş konutu olup kiraya verecek olanlar ‘O vakit ben de birinci başta yüksek fiyatla veririm’ diyor. Yakın vakitte yaşanan bir kiralamadan örnek vereyim; Eski kiracı 3 bin 500 liradan oturuyordu, konuttan çıktı. Konut sahibi aslında konutu 6 bin lira bandında kiraya verecekti ancak 8 bin liraya yükseltti ve kiracı da buldu. Yani kira artış devrinde yapamayacağı artırımı evvelce yaptı. Şu an konut sahiplerinin yüzde 80’i bu bakış açısına sahip. Konutundan eski kiracısı olan da satmak istiyor. Kiracının verdiği sayı çok düşük, meskenin kıymeti yüksek. O fiyatla satıp mevduat ya da öteki yatırıma geçmek istiyorlar” diye konuştu.

Gayrimenkul değerleme platformu Endeksa’nın araştırmasına nazaran 2023 1. çeyrek sonu prestiji ile ülke genelinde kira fiyatlarında yıllık kıymet artışı yüzde 197 oldu. İstanbul’da ortalama kira bedeli 12 bin 709 liraya, İzmir’de 10 bin 571 liraya, Ankara’da ise 9 bin 876 liraya çıktı.

EVİ BOŞ TUTUYOR YA DA SATIYORLAR

Gayrimenkul danışmanı ve emlak ofisi sahibi Sühran Aras ise birçok mesken sahibinin artırım sonuna takılmamak içi meskeni boş tutma yoluna gittiğini söyledi. Kimi mesken sahiplerinin de konutunu satmak istediğini belirten Aras, “Kira piyasasında yaşanan karmaşa insanları o denli rahatsız etti ki, artık satmak ve kurtulmak istiyorum diyorlar. Fakat öte yandan kiracılı bir konutun satışı da güç. Kiracılar konut sahiplerinden yüklü ödeme almadan meskenden çıkmıyor. Alıcı da kiracısız mesken istiyor. Bu durumda birebir tip iki konutta kiracılı olanın fiyatı boş meskene kıyasla yüzde 20’ye kadar geriliyor” diye konuştu. Aras, kira geliri ile geçinen ve meskeni boş tutamayan bölümün ise tahliye taahhüdü ile süreç yaptığını belirtti ve “Bugünün piyasasında tahliye taahhüdü imzalamayan mesken kiralayamaz hale geldi” dedi. Hem Konut sahibi hem de kiracıların haklı olduğu kuvvetli bir kira piyasası oluştuğunu lisana getiren Aras, süreksiz düzenleme değil esaslı bir tahlile muhtaçlık duyulduğunu söz etti.

SINIRLAMA OLMAZSA ARTIŞ NE OLACAK

KİRAYA artış yılda bir sefer kontrat yenileme periyodunda yapılıyor. Geçmişte bu oran TÜİK’in açıkladığı TÜFE 12 ay ortalamasına nazaran uygulanıyordu. Geçen yıl kiracıları korumak için artış oranına yüzde 25 sonu geldi. Sınırlama ile kiracı için sağlanan avantajı bir örnekle şöyle açıklayabiliriz; son açıklanan nisan ayı bilgilerine nazaran TÜFE 12 ay ortalaması yüzde 67.20. Şayet sınırlama olmasaydı kirası 3 bin lira olan ve bu ay mukavelesi yenilenen kiracının yeni sayısı 5 bin lira olacaktı. Sınırlama ile yeni kira 3 bin 750 lirada düzeyinde kaldı. Bu sayılar yasal haklar, gelelim piyasa gerçeklerine… Birçok mülk sahibi yüzde 25 artırım hududunu tanımıyor, fahiş artış baskını sürdürüyor. Yeni konut bulamam tasası duyan kiracı da uzlaşma yolunu öneriyor. Çoğunlukla taraflar ortasında yasal hududun da üzerinde artırım oranı belirleniyor. Kimi konut sahipleri tahliye ya da kira tespit davası açarken, bazıları de meskeni yüksek fiyatla diğerine kiralamak için türlü mazeretlerle tahliye baskını sürdürüyor.