İsveç ve Finlandiya tepe fotoğrafında! NATO genişledi kuzeyin tamamı ittifakta

Türkiye’nin İsveç’in üyeliğine yönelik onay sürecini başlatma kararı almasının yankıları sürerken evvelki gün iki ülke ortasında varılan mutabakat NATO Zirvesi’ndeki havayı da değiştirdi. Beklentiler bahse ait temaslarda gerginliğin tırmanabileceği ve müzakerelerin son dakikaya kadar süreceği tarafındaydı. Tepe öncesindeki kararla önemli rahatlama yaşandı. Mutabakat sağlanmasında kıymetli rol oynayan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “En kıymetli bildiri bu doruğun daha başlamadan tarih yazdığıdır zira artık İsveç’in üyeliği kelam konusu” dedi.

MECLİS SÜRECİ BEKLENİYOR

İsveç’in NATO’ya tam üye olacak olmasının NATO’nun tamamı için güzel olduğunu söyleyen Stoltenberg, “Bu tarihi bir karar, tarihi bir an ve tarihi bir zirve” diye konuştu. Onay dokümanlarının mümkün olan en kısa vakitte TBMM’ye sunulacağı kelamı verildiğini hatırlatan Stoltenberg, “Ardından doğal ki Türkiye’de parlamento sürecinin başlaması gerekiyor. Hasebiyle kesin vakit çizelgeleriyle ilgili detaylara girmek bana düşmez” sözlerini kullandı.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson (sağda) ve Finlandiya önderi Sauli Niisto (yürüyen) da aile fotoğrafında yer aldı.

UZLAŞMAYA BAĞLI KALINACAK

Önceki günkü uzlaşma konusunda en çok sorulan iki sorudan biri İsveç’in üye olduktan sonra uzlaşının ögelerini uygulamaya devam edip etmeyeceği. Stoltenberg, “Hem İsveç’in hem de Türkiye’nin mutabakata bağlı kalacağından ve bunun iştirakten sonra da devam edeceğinden mutlaka eminim” diye konuştu. İkinci soru ise Türkiye’nin ABD’den almak istediği F-16’ların verilen kararda bir tesiri olup olmadığı. Stoltenberg bu bahiste da “Türkiye ile ABD ortasında F-16 konusunda her türlü diyaloğu memnuniyetle karşılıyorum fakat bu, muahedenin bir kesimi değil” dedi.

İsveç’in iştirakiyle tüm İskandinav ülkeleri çağdaş tarihte birinci kere tıpkı güvenlik ittifakı içinde yer alacak.

İsveç’in üyeliğinin gerçekleşmesiyle birlikte İskandinav ülkeleri açısından bir birinci yaşanacak. Geçmişte Finlandiya ve İsveç, NATO üyeleri Norveç, İzlanda ve Danimarka’yla yakın bağlar kursa da güvenlik işbirliği aşikâr bir seviyesi aşmamıştı. Gelinen basamakta tüm İskandinav ülkeleri çağdaş tarihte birinci kere birebir güvenlik ittifakı içinde yer alacaklar. Vilnius Zirvesi’nde bir öbür birinci daha yaşandı. Geçtiğimiz aylarda üye olan Finlandiya’nın Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve tepeye “davetli ülke” sıfatıyla katılan İsveç’in Başbakanı Ulf Kristersson, birinci sefer doruğun aile fotoğrafında yer aldı.

UKRAYNA’YA TAKVİM YOK

İsveç’in üyeliğinin öncelikli husus olmaktan çıkması önderlerin, çetin müzakerelerin yaşandığı Ukrayna konusuna odaklanmalarını sağladı. Ukrayna, Rusya’nın başlattığı savaşla birlikte NATO üyeliğinin bir an evvel gerçekleşmesini sağlamak maksadıyla baskıyı artırdı. NATO, Ukrayna’nın üyeliğine kapıyı yıllar evvel araladı. Dorukta bu ülkenin üye olup olmayacağından çok ne vakit üye olacağı masadaydı. Başkanlar takvim belirlemezken sonuç bildirisinde, “Müttefikler anlaştığında ve şartlar oluştuğunda Ukrayna’yı İttifak’a katılmaya davet edebilecek pozisyonda olacağız” denildi. Bu da Ukrayna’nın çabucak ya da savaş bitmeden üye olamayacağı manasına geliyor.

ABD’DEN F-16 SATIŞINA ONAY GELECEK Mİ

Türkiye’nin İsveç’e NATO vizesi vermesinin akabinde gözler ABD Kongresi’ne çevrildi. Ankara F-16 onayı için ne vakittir bekliyor, satış yakın mı?

Ekim 2021’de 40 adet F-16 savaş uçağı alımı talebinde bulunan Ankara, o günden beri satışa müsaade bekliyor. Beyaz Saray’ın açıktan desteklediği satışı “İsveç şartına” bağlayan Kongre, Finlandiya’nın İttifak’a iştirakine onay çıkınca, geçen nisanda Türkiye’ye 259 milyon dolarlık modernizasyon kiti satışına müsaade vermişti.

20 milyar dolarlık sipariş, Amerikan savunma endüstrisi için değerli. Joe Biden idaresi satışın “Amerikan çıkarlarına uygun olduğu” istikametinde Kongre’ye mektup göndermişti. Ekonomik bedelinin yanı sıra uzmanlara nazaran; NATO’nun kıymetli gücü Türkiye’nin eskiyen filosunun yenilenme muhtaçlığı ve Washington Yunanistan’a F-35 satmaya hazırlanırken, iki komşu ortasında dengeyi müdafaa arayışı bu türlü bir satışı mecburî kılıyor.
Biden idaresi F-16’lar ve İsveç problemini farklı gördüklerini söylüyor fakat Kongre üyeleri için durum farklı. Hakikaten mayıs sonunda Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “İsveç’in NATO üyeliği ile F-16 ortasında ilişki kurmuyoruz” demiş lakin “Kongre’nin görüşü ve oyu önemli” diye de eklemişti.

ABD: SÜRECİ İLERLETMEK İSTİYORUZ

Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine olur vermesinin akabinde Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Biden’ın Kongre’ye danışarak satış sürecini ilerleteceğini söyledi. Sullivan, Biden’ın “satışı desteklemek ve süreci ilerletmek konusunda net olduğunu” lisana getirdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller de soru üzerine, “Türkiye’ye F-16 satışını desteklediğimizi açıkça beyan ettik. Biz o denli olduğunu düşünmesek de mevzuyu İsveç’in NATO üyeliğine bağlayan Kongre üyeleri var” dedi.

Türkiye’nin İsveç kararının akabinde ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ile Ulusal Savunma Bakanı Yaşar Güler telefonda F-16 tedarikini görüştü. ABD, 2024’teki başkanlık seçimlerine geri sayarken, Kongre üyeleri ve Beyaz Saray’ın dikkati seçimlerle dağılmadan onayın çıkabileceği bedellendiriliyor.

O SENATÖR ARTIK DE BİDEN’DAN GARANTİ İSTEDİ

Beyaz Saray’ın teşebbüsleri ve Ankara’nın İsveç adımına karşın Kongre’nin itirazı şimdi aşılabilmiş değil. Senato Dış İlgiler Komisyonu’nun Demokrat Partili Lideri Bob Menendez, Türkiye’ye savaş uçağı temini konusunda “çekincelerinin devam ettiğini” söyledi. Biden idaresinden, “Türkiye’nin F-16’ları Yunanistan’a karşı kullanmayacağı istikametinde garanti” isteyen Menendez, “ancak o formda ilerleme sağlayabileceklerini” söz etti. Menendez daha evvel satış için İsveç’e onaya işaret ediyordu. Bu cephede başı çeken Senato’daki Cumhuriyetçiler’in başkanı Mitch McConnell’dan ise şimdi açıklama gelmedi.

Bob Menendez

BALTIK DENİZİ NATO GÖLÜ

Finlandiya’nın geçtiğimiz aylarda üye olmasıyla, İsveç’in de Türkiye ve Macaristan’ın onay süreçlerini tamamlamasının akabinde İttifak’a katılmasıyla NATO’nun kuzey kanadında besbelli bir değişim yaşanacak. Rusya’nın da erişimi olan Baltık Denizi büsbütün NATO ülkeleri tarafından çevrelenecek ve adeta “NATO gölü” halini alacak. Baltık Denizi’nin etrafında büsbütün NATO ülkelerinin olması Rusya’nın bu bölgedeki faaliyetleri üzerinde kısıtlayıcı tesir yaratacağı üzere İttifak’ın kuzey bölgesindeki güvenlik ve savunma kapasitesinin artmasını sağlayacak.

RUSYA’DAN ‘TÜRKİYE’YE KÜSMEDİK’ AÇIKLAMASI

Moskova, Ankara’nın NATO doruğu öncesi İsveç’in üyeliğine yeşil ışık yakmasını itidalli karşıladı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Ankara’nın Batı askeri ittifakı bünyesinde misyon ve sorumlulukları bulunduğunu çok düzgün biliyoruz. Bu bahiste esasen fazla optimist değildik. İsveç’in NATO üyeliğine gelince: Elbet karşı tedbirler alacağız. Finlandiya’nın NATO’ya kabulünden sonra ne yaptıysak, İsveç ile ilgili de birebirini yapacağız” diye konuştu. Geçen mart sonunda Finlandiya’nın üyeliği katılaşınca Rusya idaresi, batı sonlarındaki askeri işçi sayısını 140 bine çıkarmış, Belarus’a taktik nükleer silah konuşlandırma kararı almıştı.

Dmitriy Peskov

TÜRKİYE’YE ‘AB TAVSİYESİ’

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsveç’e NATO üyeliği karşılığında Türkiye’nin AB üyelik sürecini hatırlatmasıyla ilgili Peskov, “Avrupa’da hiç kimse Türkiye’yi üye olarak görmek istemiyor. Son gelişmelerden Rusya’nın Türkiye’ye küstüğü manası çıkarılmamalı. Karşılıklı çıkarlara dayalı temas noktamız da çok. Münasebetiyle münasebetlerimizi derinleştirmekten vazgeçmiş değiliz” sözlerini kullandı.

FRANSA’DAN RUS SINIRLARININ ÖTESİNİ VURABİLECEK FÜZE

FRANSA Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, NATO başkanlar tepesinin yapıldığı Vilnius’a ayak basar basmaz, Ukrayna’ya uzun menzilli füzeler vereceklerini açıkladı. Macron gelişmeyi, “Düşünüp kararımızı verdik. Ukrayna’ya cephe gerisindeki askeri gayeleri vurabilecek kapasitede uzun menzilli füzeler veriyoruz. Ukrayna’ya dayanağımız sonuna kadar devam edecek” kelamlarıyla duyurdu. Askeri uzmanlar kelam konusu füzenin 550 km menzile sahip “Scalp” olduğunu belirtirken, bunun İngiliz üretimi “Storm Shadow” seyir füzesine çok benzediği lakin daha uzağı vurabildiği belirtildi.

KREMLİN: TEDBİR ALACAĞIZ

Bu duyuruya Rusya’dan reaksiyon ise gecikmedi. Kremlin Sözcüsü Peskov, kararı hüzünle karşıladıklarını belirterek, “Fransa başkanının hangi füzeden kelam ettiğini net olarak bilmiyoruz. Lakin buna son derece olumsuz yaklaşıyoruz. Rusya elbette gereken karşı tedbirleri alacaktır” dedi.