Fındıkta ihracat gayesi muhakkak oldu

Karadeniz’de ağustos ayında başlayan fındık hasadında sona gelindi. Mahsulünü toplayan üreticilerin bir kısmı harmanlarda kuruttuğu eserlerini çuvala koyarak tüccarın kapısını çalarken, kimisi fiyatların 100 liranın üzerine çıkacağını varsayım ederek meskenlerinde ve depolarında fındıklarını bekletmeye aldı. Fındığın pazara inmemesi 1 Eylül’de başlayan ihracat dönemine da yansıdı. KFMİB İdare Heyeti Lider Yardımcısı Dursun Oğuz Gürsoy, ihracat döneminde 17 günlük müddette 11 bin 114 ton iç fındık ihracatı yapıldığını ve bu ihracat karşılığında ülkeye 66 milyon 635 bin girişinin olduğunu söyledi. İhraç edilen fındığın 6 bin 726 tonunun bir evvelki yıla ilişkin eser olduğunu belirten Gürsoy, bir evvelki yıla nazaran birebir periyotta ihracatta bin ton civarında düşüş görüldüğünü tabir etti. Gürsoy, 2023-2024 ihracat döneminde ise 275 ile 280 bin ton civarında iç fındık ihracatı gerçekleştirilmesinin hedeflendiğini açıkladı.

GEÇEN DÖNEM 298 BİN 557 TON İÇ FINDIK İHRAÇ EDİLDİ

Gürsoy, 2022-2023 döneminde bir evvelki yıla nazaran ihracatta ölçü olarak yüzde 12,23 düşüş yaşandığını kaydederek, “1 Eylül 2022-31 Ağustos 2023 tarihleri ortasında Türkiye 298 bin 557 ton iç fındık ihraç etti. Bunun karşılığında 1 milyar 795 milyon 189 bin 783 dolar elde etti. Bunu geçen ihracat devri ile karşılaştırdığımız vakit yaklaşık olarak ölçü bazında yüzde 12,23; dolar bazında da yüzde 9,61 bir azalış var. Bunun en büyük nedenlerinden bir tanesi; özellik ile ocak-mayıs ayları ortasında dövizin sabit kalışı ve Türkiye’deki imalat maliyetlerinin artışı dolayısı ile fındık fiyatları makul bir düzeye çıkması. Bu nedenle biz öbür ülkeler karşısında rekabet edemedik. Bilhassa Azerbaycan, Gürcistan, Amerika ve İtalya’daki fındıklar 5 ay içerisinde satıldı ve yeni döneme fındık evresi yapmadılar. Tek zaman Türkiye’nin elinde kaldı. Onun için 2021-2022 döneminde 340 bin ton civarında bir fındık ihraç etmiştik. Yani fındık ihracatı bu dönem yaklaşık 41 bin ton civarında bir azalış ile kapandı” diye konuştu.

‘ÜRETİCİ, ÜRETİCİDEN FINDIK ALIR HALE GELDİ’

Bazı üreticilerin öteki üreticilerden fındık satın almaya başladığını söyleyen Gürsoy, “Fındık hala köyde. Üretici, üreticiden mal alır hale geldi. Spekülatif bir davranış içerisine girildi ve fındık fiyatları 70-72 liralardan şu anda 95 ile 100 lira ortasında bir düzeye kadar çıktı. Bu üretici manasında sevinilecek bir olay. Ancak şu var; şayet bir malı yok satmaya başladığınız vakit bu sefer bundan rakipleriniz yararlanır. Gerçekten Türk fındığı artık bundan bu türlü 8 doların üzerinde satılması gerekiyor. Ancak 6,5 ile 7 dolar civarında başka ülkelerden fındık satışları var. Bu şunu gösteriyor; şayet bu kurallar devam ederse, önümüzdeki günlerde fındık ihracatımız bundan olumsuz etkilenebilir” tabirlerinde bulundu.

‘MİKTARIN AZ OLMASI BİZİM PAZAR KAYBETMEMİZ DEMEK’

Bu dönem yaklaşık 280 bin ton iç fındık ihracatı gerçekleştirilmesinin hedeflendiğini söz eden Gürsoy, şöyle konuştu:

“1 Eylül-17 Eylül 2023 ortasında 11 bin 114 ton fındık ihraç edilmiş, fakat bunun 6 bin 726 tonu 2022 mahsulü. Yani yeni fındık yaklaşık olarak 4 bin küsur fındık ihraç etmişiz. Dolar bazında da 66 milyon 635 bin dolar getirmişiz. Bunu geçen yılki tıpkı devir ile mukayese ettiğimiz vakit geçen sene tıpkı devirde 12 bin 283 ton fındık ihraç edilmiş, 64 milyon 359 bin dolar bir para getirilmiş yurt dışından. Birinci etapta dramatik bir fark yok. Bin ton civarında bir azalış var üzere görünüyor. Fakat sonuç prestiji ile daha dönemin başındayız. Birinci yapılan ihracatların büyük bir kısmı eski fındık ihracatları ve ucuz kontratlar. Dolayısı ile ileride talebin gelişmesine nazaran bu kurallar değişebilir. 2023-2024 ihracat döneminde 275 ile 280 bin ton civarında iç fındık ihracatı gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. Bu dolar bazında fiyatlara bağlı olarak değişebilir. Tahminen 280 bin ton fındık ihracatı geçen sene yapılan 298 bin ton fındık ihracatından daha fazla bir döviz getirebilir. Zira fiyatlar yüksek. Ölçünün az olması bizim pazar kaybetmemiz demek. Biz bunu 2014 yılındaki zirai don afetinde yaşadık. İhracat 217 bin tonlara düşmüştü.”

‘TÜRK FINDIĞI TEHDİT ALTINDA’

Türk fındığını tehdit eden faktörlere de değinen Gürsoy şöyle devam etti:

“Bugün Türkiye’nin dışında dünyada artık 400-450 bin ton fındık üretiliyor. Şili, Amerika, İtalya, İspanya, Azerbaycan, Gürcistan hatta Çin’in yanı sıra Avustralya’da da denemeye başladılar. Yani bu ülkelerin 2030 amaçları 600- 650 bin ton fındık üretimi sağlamak. Şayet bu amaca yurt dışındaki firmalar erişir ise fındık üretiminde bizim dünyadaki işlevimiz yüzde 50’ye düşüyor. Bu tehlikeli bir davranış ve en büyük tehditlerden bir tanesi. Bizim en büyük dezavantajımız ünite maliyetimiz çok yüksek. Dönümden aldığımız randıman 100 kilo civarında. Hatta birtakım yerlerde bunun altında. Bunun yanı sıra enflasyonist bir iktisat olduğu için devamlı gübre, ilaç, personellik üzere çeşitli fiyatlar olağandışı derecede yükseliyor. Dolayısı ile biz rekabet gücünü kaybediyoruz. Bugün Amerikalı bir üretici 1,25 dolara mal ederken fındığını, biz 2,5 doların üzerinde mal ediyoruz. Bizim bölgelerde kar-maliyet tahlili yaptı vakit yani fındık cazibesini kaybetmiş durumda. Kesinlikle bizim farklı önlemler almamız lazım.”