Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Hürriyet’e konuştu: Sudan’dan tahliye sıkıntı lakin devam ediyor

DIŞİŞLERİ Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 14 Mayıs seçimlerinde milletvekili adayı olduğu Antalya’da Hürriyet’in sorularını yanıtladı. Bakan Çavuşoğlu Sudan’daki son durumdan Suriye ile olağanlaşma süreci, ABD ve Rusya ile ilgilere kadar pek çok mevzuda değerli bilgiler verdi. İşte Çavuşoğlu’nun verdiği iletiler:

SUDAN’DAN YABANCILARI DA TAHLİYE EDİYORUZ

– Sudan’dan tahliyeler sıkıntı da olsa başladı. Son durumla ilgili bilgi verir misiniz?

Başlangıçta tahliyeler mümkün olmadı zira bilhassa başşehir Hartum’da bu iş sokak çatışmasına döndü. Hatta bizim büyükelçilik camına bile bir mermi isabet etti. İki sokak ötedeki vatandaşımızın dahi büyükelçiliğe getirilmesinde zorlandık. Hem birinci başta diğer seçenek olmadığı için hem de riskler olduğu için karayoluyla tahliyeyi tercih ettik. Etiyopya üzerinden tahliye etmek istedik. Hudutta birinci başta kimi gecikmeler oldu, sonra Dışişleri Bakanı’nı aradım. Sonra çok süratli oldu. Vatandaşlarımızı Gondar kentinden Addis Ababa’ya Etiyopya Havayolları’yla geçirdik. Çarşamba gecesi 684 kişi geldi. Öbür vatandaşlarımızın tahliyesi de sürüyor. İkinci bir konvoyumuz Port Sudan’a ulaştı. Bir kısım vatandaşımızı da gemiyle Cidde’ye gönderdik. Oradan da dönüşler başladı. Şu anda sigorta şirketleri sivil uçaklara müsaade vermediği için bu sistemi seçtik. Askeri uçaklarımızla tahliye konusunda da Ulusal Savunma Bakanımız ile görüştük. Hartum’da vatandaşlarımız da var. Bir de hastanenin olduğu Nyala kentinde hekimlerimiz, gruplarımız var. Onlarla da temastayız daima. Biz en son vatandaşımız gelinceye kadar elçiliğimizi kapatmayacağız. Farklı ülkelerin vatandaşlarını da tahliye ediyoruz. 110 civarında farklı ülkelerden beşerler var. Filipinler, Çin vatandaşı olan Uygur Türkleri, Katar, Sırbistan, Afganistan, Macaristan, Meksika üzere ülkelerin vatandaşlarını getirdik.

– Hastane ne olacak, karar nedir?

Şu anda açık, arkadaşlarımız bir kamu misyonu yapıyor. Sıhhat Bakanlığı ile kıymetlendiriyoruz. Bir nöbet değişimi olabilir.

– Sudan’da Sayın Cumhurbaşkanı’nın da görüşmeleri oldu. Türkiye’nin bir arabulucu misyonu üstlenmesi kelam konusu mu?

Her iki tarafın da Türkiye’ye büyük bir hürmeti var. Cumhurbaşkanımız gerekli telkinlerde bulundu. Ben de Dışişleri Bakanı ile görüştüm. Daha evvel arabuluculuğu Etiyopya Başbakanı yaptı. Lakin artık Etiyopyalılar ‘Beraber çalışalım’ teklifinde de bulundular. Bakan Yardımcımız Burak Akçapar birebir vakitte arabuluculukta uzmandır, kendisini bu ayrıntıları görüşmek üzere Etiyopya’ya göndereceğiz.

SURİYE TOPLANTISI SEÇİMDEN ÖNCE

– Mayıs ayı başında Suriye’de Dışişleri Bakanları toplantısı yapılacağını açıklamıştınız. Son durum nedir?

Birkaç tarih önerisi oldu. Aslında mayıs başı olmuştu lakin o tarihlerde İran Cumhurbaşkanı Şam’a gideceği için daha sonra olacak. Biz mümkünse seçimden birkaç gün evvel değil daha evvel olsun dedik. Seçimden evvel bir dörtlü görüşmenin olacağını öngörüyoruz Ruslar’dan gelen bilgiye nazaran. İran’ın da Rusya’nın da Suriye rejimine yakınlığı ortada. Bizim her iki ülkeden de beklentimiz objektif bir biçimde bu işi kolaylaştırmak. Savunma Bakanları görüştü, istihbaratlar üçüncü kez görüşüyor.

SURİYE İÇİN BİR YOL HARİTASI GEREK

– Masada Suriye’nin talepleri ortasında Türk askerinin Suriye’den çekilmesi var. Bu mümkün mü? Bir yakınlaşma kelam konusu olabilir mi?

Kalıcı istikrar ve barış için uğraş gösteriyoruz. BM kararı var, siyasi süreç de var. Bu olmadan bizim oradan çekilmemizin Suriye’ye de bir yararı yok. Bu boşluğu terör örgütleri doldurur. Biz diyoruz ki Suriye’nin toprak bütünlüğünü destekliyoruz lakin biz çekilsek diğerleri gelecek. Zati ABD destekliyor YPG’yi. Bu angajmanın bir yol haritası çerçevesinde devam etmesi gerek. Bir, terörle gayret edilmesi gerek. İki, Suriye’nin yürüttüğü siyasi süreçteki tıkanmanın aşılması gerekiyor. Rejimle ölçülü muhalefetin müzakereleri yıllardır sürüyor lakin siyasi süreçteki tıkanıklığın aşılması kaide. Suriyelilerin inançlı bir formda döndürülmesi için de angajman kural. Bugün Türkiye çekilsin ondan sonra konuşalım, derseniz bu Türkiye’nin güvenliği bakımından çok büyük bir risktir. Teröristlerin tekrar hudutlarımıza gelmesi, Allah korusun yine atak riski artar. Bir de ABD takviyesi var. Bizim birlikte bu örgüte karşı çaba etmemiz gerek.

14 Mayıs seçimlerinde Antalya’dan AK Parti vekil adayı olan Mevlüt Çavuşoğlu, Finike Hal Komisyonu’nda yapılan görüşmede Hürriyet Ankara Temsilci Yardımcısı Gonca Şenay’ın sorularını yanıtladı.

ABD, SURİYE’DE TERÖR DEVLETİ KURULMASINA DAYANAK VERİYOR

– ABD Türkiye ile Suriye normalleşmesinden rahatsız. Sizce ABD neden rahatsız?

Amerika kendisinin desteklediği terör örgütüne karşı gayret ettiğimizi biliyor. PYD-YPG onlar SDF de diyor, bu örgüt Suriye’yi bölmeye çalışıyor. Rejimle bizim bu angajmana girmemiz onlar için önemli bir tehdit. ABD kusura bakmasın, şu ana kadar Suriye’de istikrar için oluşturulan platformlardan çekildi. Bir tek DAEŞ platformu sürüyor.

– ABD Suriye’de bir terör devleti mi istiyor?

Yüzde yüz. Orada Suriye’yi bölmeye çalışıyor örgüt. ABD de bunlara her cins takviyesi veriyor. YPG/PYD bir terör devleti kurmaya çalışıyor. ABD de bunlara eğitim, silah takviyesi veriyor.

– Türkiye ile ABD stratejik ortak mı, müttefik mi, dost mu? Nedir bu münasebetin tarifi?

Biz müttefiğiz, problemleri çözmek için bir stratejik düzenek da kurduk. Eskisine nazaran daha istikrarlı alaka fakat meseleler çözülmüş değil. Trump vakti her gün inişli çıkışlı idi. Bir tweet atıyordu, ortalık karışıyordu. PKK YPG’ye takviye devam ediyor. Bu hayati derecede değerli. Bir terör örgütü ile angajmana giriyor. Elbette FETÖ’nün oradaki mevcudiyeti de sorun. Başka taraftan müttefik diyoruz ancak CAATSA yaptırımlarını kabul ettiler. F35 için para verdik, katkı sağladık. Paramızı geri alacağız. Bizim bu sistemden çıkmamız kendi üretimimizi hızlandırmak için itici güç oldu ancak CAATSA hakikat değil. Öbür taraftan ticarete bakıyoruz, süratli bir halde artıyor.

– Dostluğu nerede bu alakanın?

Dostluk var mı yok mu? Bunu halklara sormak gerek. Ortak çıkar var mı? Evet var. Fakat ilgiler dost olmadığınız vakit da gelişebiliyor. ABD ile önemli problemler var. Halka anket yaptığınız vakit, ne kadar güvenirsiniz diye yüksek değil çıkan sonuçlar. Olumlu şeyler de var. Ticaretimiz iki katına çıktı, hatta bizim lehimize gelişiyor.

EN ZORU RUS BÜYÜKELÇİSİNİN ÖLDÜRÜLMESİYDİ

– Siz Türkiye’nin en uzun mühlet misyon yapan ikinci Dışişleri Bakanısınız. Şöyle bir geriye dönüp baktığınızda en sıkıntı anınız neydi?

Daha vazifeye başladığımda 2015’te birinci aramam gereken kişi uçak düşürme hadisesinden sonra Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’du. Çok önemli bir krizdi. Bağlantıları toparlamak 8 ay sürdü. En çok üzüldüğüm olaylardan birisi ise Rusya Büyükelçisi Karlov’un mevt haberini tam Moskova’ya inmek üzereyken aldım. Aradılar bizi uçaktan. Ses de net gelmiyor. Rusya Büyükelçisi’ne bir hücum oldu, Büyükelçi’yi düşürdüler üzere söylendi. Ben zannettim ki fiziki bir akın oldu, yumruk atıldı, düştü. Silahla vurulduğunu anlayamadım. Daha sonra birkaç dakika içinde tekrar temasa geçtik. Bu kez silahla öldürüldüğünü öğrendik. Rusya’ya inmek üzereyiz. Elbette bu saldırıyı kabul etmemiz mümkün değil, her şey yapılacak lakin kendi ülkenizde bir büyükelçi öldürülüyor. O kadar üzüldüm ki, mahcup da oldum. İnince baktım herkes benden daha metanetli. Sonraki gün Lavrov ile buluşmaya gittim, çok hüzünlüydü lakin onlar da devletimizin bir kastı olmadığını biliyordu. Hakikaten FETÖ’cü bir polis memurunun yaptığını öğrendik lakin çok zorlanmıştık. Bunun dışında Trump’ın gece yarısı attığı bir tweet üzere birçok önemli krizler de oldu. Hepsini bir formda Cumhurbaşkanımızın liderliğinde yönettik, üstesinden geldik.

TAHIL KORİDORUNDA RUSLAR HAKSIZ DEĞİL

– Tahıl koridoru konusunda son periyotta sıkıntılar yaşanıyor. Rusya rahatsız. Türkiye bu işin mimarlarından biri olarak yeniden devrede. Var mı tahlil istikametinde bir adım?

BM Genel Sekreteri durumu çok düzgün biliyor, ABD ve İngiltere’ye de anlatıyoruz. Zira bankacılık konusunda temel bu iki ülke anahtar. Rus tarım bankasının swift sistemine dahil edilmesi de bunlara bağlı. Sonuçta Rusya’ya taahhüt edilenler gerçekleşmedi. Biz burada adil olmak durumundayız.Genel Sekreter, “Bir Türk Bankası ile çalışsak” dedi. Tahıl ve gübre satışı için Rusya’ya yapılacak ödemeler konusunda bir Türk bankasının arabuluculuk yapması gündemde. Hedef, sorun çözülsün ve muahede devam etsin. Ruslar 60 gün uzattı, ‘Beklentilerimizi karşılayın’ diyor. Ruslara haksızsınız diyemeyiz.

VİZE KONUSUNDA ÖNLEMLERİMİZ OLACAK

– Avrupa Birliği bir hayal kırıklığı mı sizin için? Bir yerden başlayıp bir yere gelebildi mi AB ile bağ?

Çok fazla bir ilerleme olmadı. AB çıkarı olan alanlarda Türkiye ile işbirliği yapmaya istekli fakat çıkarı yoksa oyalama, savsaklama periyoduna girdi maalesef vize serbestisi dahil. Gümrük Birliği iki tarafın da faydasına olmasına karşın o denli. Yani üyelik sürecimizde maalesef bir ilerleme olmadı..

– Türkiye’nin hâlâ bir üyelik beklentisi var mı? Ya da üye olması gerekiyor mu?

Halkın hala yarıdan fazlası ‘Üye olalım’ diyor. Lakin neden diye sorduğunuzda vize diyor. Vize serbestisi olsa ‘AB’ye üye olmayalım’ diyenlerin sayısı daha fazla olacak. Lakin vize konusunda da kasıtlı davranıyorlar. Şu seçim bitsin, ona da kimi önlemlerimiz olacak.