Dede ve ninelerine nazaran Z jenerasyonu dijitalde daha çok dolandırılıyor

Uluslararası kontrol ve danışmanlık şirketi Deloitte’un Amerika’daki Z jenerasyonu üyelerini gaye alarak yaptığı araştırmaya nazaran, Z nesli çevrim içi dolandırıcıların tuzaklarına büyüklerinden daha fazla düşüyor. Kelam konusu araştırma, dijital dünyanın içine doğan ve şu an lise ya da üniversite öğrencisi olan Z jenerasyonunu oluşturan bireylerin yüzde 16’sının, boomer neslinin ise yalnızca yüzde 5’inin çevrim içi platformlarda dolandırıcıların maksadı olduğunu ortaya koydu. Türkiye’de de durum Amerika’da olduğundan çok farklı değil. Dijital Bağımlılıkla Uğraş Derneği Genel Lideri (DİBAMDER) ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Dilci, 15-25 yaş aralığındaki Z jenerasyonunun online dolandırıcıların tuzağına daha çok düştüğünü belirtti. Prof. Dr. Dilci, gençlerin dijital mecrada etik ya da ahlaki kavramları içselleştirmediklerine dikkat çekerek şunları söyledi:

İSTİSMARA AÇIKLAR
“Z nesli herkesin kendileri üzere dürüst olduğunu düşünüyor. İdealist ve saf bir jenerasyon. Ayrıyeten güvenlik konusunda da şuurlu ve hassas değiller. Bu yüzden de istismara açıklar ve dijital dünyada kullanılan hipnotik tekniklerle dolandırabiliyorlar. Bu teknikler, kaideli durumlar yaratılarak oluşturuluyor. Örneğin kredi kartı alımı verirsen, oyunda şu seviyeyi geçmene yardım ederiz ya da belirli bir ölçü ödeme yaparsan toplumsal medyadaki takipçi sayını artırırız üzere vaatlerle kandırılabiliyorlar. Bu yaş kümesi çok fazla çevrim içi dolaşsa da gerçek manada farkındalık seviyeleri pek yüksek değil. Boomer denilen nesil ise bu dolandırıcıların ağına o kadar kolay düşmüyor. Evet, dijital dünyayla ilgili Z jenerasyonu kadar bilgili değiller lakin ömür tecrübeleri onları temkinli olmaya itiyor. Etraftan gelebilecek tehlike ve ziyanları kestirim edebiliyorlar.”

DİJİTAL GÖÇMENLER DAHA TEMKİNLİ
Z jenerasyonunun birçok teknolojiyi öbür nesillere nazaran daha fazla kullandığını ve bildiğini lisana getiren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Yeni Medya ve İrtibat Kısım Lideri Prof. Dr. Deniz Yengin ise bu neslin tüketime daha istekli olduğunu belirterek şöyle konuştu:

“Üretmekten çok tüketmekten yana oldukları için yanlış ve geçersiz bilgileri çok sorgulamıyorlar. Bilhassa alışveriş davranışları bu tarafta ilerleyebiliyor ve sonrasında hüsrana uğrayabiliyorlar. Maalesef bu türlü bir problem var. Z jenerasyonuna nazaran öteki nesiller daha temkinli. Zira o küme dijitalle sonradan tanıştığı için ‘dijital göçmen’ olarak isimlendiriliyor. Dijitalin içine doğan dijital yerliler ise bu mevzuda daha çok fazla kusur yapabiliyor.”

‘HER ŞEYİN HAKİKAT OLDUĞUNA İNANIYORLAR’
Z jenerasyonunun bilhassa dijital oyunlarda daha çok dolandırıldığına dikkat çeken Dijital Danışman ve Muharrir Orhan Toker de, “Oyunun içinde yapılması istenen ödemeleri hiç sorgulamadan yapıyorlar. Akabinde ne satın almak istediklerine sahip olabiliyor ne de oyunda memnun olabiliyorlar. Z nesli dijital dünyanın içine doğduğu için orada gördükleri her şeyin hakikat olduğuna inanıyor. Ayrıyeten anne babalarıyla da bağları daha zayıf. Fakat boomer jenerasyonu hayatta her şeyi gayretle elde etti. Haliyle o kadar kolay güvenmiyor ve karşı tarafa inanmıyor” dedi.

Z JENERASYONU NE DİYOR?

Arda Kahraman, 21 yaşında, üniversite öğrencisi: Toplumsal medyada takipçi artırma vaadiyle iletiler alıyorum. Bu usul bildirilere hiç karşılık vermedim. Fakat 19 yaşındaki bir arkadaşım onlara hem karşılık verdi hem de para ödedi. Toplumsal medya hesabındaki takipçi sayısının artacağını düşünen arkadaşım, dolandırıcılara 600 lira verdi. Akabinde takipçi sayısı artmadığı üzere şahsî bilgilerinin olduğu toplumsal medya hesabı dolandırıcıların eline geçti.

Tufan Can Bayrakdar, 21 yaşında, üniversite öğrencisi: Oyun sitelerinden muhakkak başlı bildiriler alıyorum. Gönderdikleri linke tıklayarak oyuna girmemi istiyor ve bu sayede para kazanacağımı söylüyorlar. Bu biçim durumlarla karşılaştığımda numarayı engelliyorum. Lakin etrafımda bu linklere inanıp tıklayan ve sonrasında dolandırılan pek çok arkadaşım oldu.

Elif Yayci, 16 yaşında, lise öğrencisi: Kimi numaralardan iş ilanı bildirileri alıyorum. Bildirisi olumlu cevaplarsam bana döneceklerini ve iş hakkında konuşabileceğimiz yazıyor. Bu iş ilanlarında teklif edilen fiyatlar de taban fiyatın üstünde oluyor. Lakin bu biçim bir bildiriyle karşılaştığımda onlara yanıt vermemeyi tercih ediyorum.

DOLANDIRILMAMAK İÇİN NE YAPMALILAR?
Prof. Dr. Deniz Yengin, Z neslinin dijital dünyada dolandırılmaması için dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıraladı:
1) Dijital platformlarda alışveriş yaparken daha evvel eser ya da hizmeti satın alan kullanıcı yorumlarını okumalılar.
2) Rastgele bir durumla karşı karşıya kaldıklarında araştırma yapmalılar. Okuma konusunda tembellik etmeliler.
3) Toplumsal medyayı yanlışsız kullanıp, ferdî bilgilerini ifşa etmemeliler.
4) Konut anahtarlarını nasıl diğerleriyle paylaşmıyorlarsa, dijital platformlardaki şifrelerini de kimseyle paylaşmamalılar.
5) Umut vaat eden iş ilanı ya da para kazanma usulü hakkında bir ileti aldıklarında ilgili numara ya da toplumsal medya hesabını çabucak engellemeliler.