‘Çekirdekten’ girişimcilerden 40 yeni sarsıntı tahlili

Bu sene Türkiye’nin en esaslı üniversitelerinden İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) 250’nci, İTÜ bünyesinde kurulan İTÜ Arı Teknokent’in ise 20’nci kuruluş yılı. Girişimcilere teknoloji geliştirmeleri için uygun ortam ve imkanları sunan İTÜ Arı Teknokent, 20 yılda dünyanın en değerli teknokentleri ortasına girmeyi başardı. 10 binada 331 firmaya ve 1 milyar ihracata yaklaştı. Çekirdekten teşebbüsçüler yaratmak için de İTÜ Çekirdek Kuluçka Merkezi’ni de hayata geçirdi.

6 Şubat’tan itibaren nasıl tüm Türkiye’nin gündemi tek bir bahse odaklandıysa, İTÜ’nün girişimcilerinin de tek odağı sarsıntı haline geldi. İTÜ Arı Teknokent Genel Müdürü Prof. Dr. Attila Dikbaş, yaşanan sarsıntı afeti sonrasında yaraların sarılması için İTÜ Çekirdek teşebbüslerinin istekli olarak dayanak projeleri ve kampanyaları başlattığını, şu anda İTÜ Çekirdek’li teşebbüsçüler tarafından geliştirilen 40 sarsıntı tahlili bulunduğunu söyledi. Bu teşebbüslerin beklenen İstanbul sarsıntısına hazırlık için de 7/24 çalıştığını vurgulayan Dikbaş, uygulamalardan kimilerinin; enkaz altındaki depremzedelere yardım etmek için, kimilerinin da afet sonrası depremzedelerin barınma, sıhhat ve ruhsal dayanak muhtaçlıklarını karşılamaya yönelik olarak hizmet vereceğini anlattı.

– İTÜ Çekirdek teşebbüsleri nasıl aksiyon aldı sarsıntı sürecinde?

Hemen istekli olarak takviye projeleri ve kampanyaları başlattı. Birtakım teşebbüslerimiz çabucak 6 Şubat’ta sarsıntı bölgesine gitti. Yaşanan felaketin birinci gününden itibaren girişimcilerimizden proje ve dayanak haberleri aldık, şu anda İTÜ Çekirdek’li teşebbüsçüler tarafından geliştirilen 40 zelzele tahlili bulunuyor, her geçen gün bu sayının artmaya devam edeceğini öngörüyoruz. İTÜ Çekirdek’li teşebbüsçüler tarafından geliştirilen uygulama ve tahliller zelzele bölgesinde yardıma muhtaçlığı olan birçok beşere ulaştı ve ulaşmaya devam ediyor.

– Afet alanında nasıl yararlar sağladı bu firmalar?

Enkaz altında kalanların arama kurtarma çalışmalarında katkı sağlamak için geliştirdikleri teknolojilerini adapte edenler oldu. Kanka üzere Konuk üzere depremzedelerle onları konuk etmek isteyen kitleleri buluşturan, eşleştiren teknolojiler geliştirenler oldu. Ruhsal danışmanlıklar veren uygulamalar geliştirenler oldu.

Biliyorsunuz sarsıntı bölgelerinde dron kullanımı çok değerli. Orada nelerin yıkıldığı, hangi güç direklerinin yok olduğunu, enkazın boyutunu, çıkış noktalarını tespit etmek için dron teknolojileri geliştiren Hummingdrone takımımız çabucak soluğu orada aldı.

– Pekala sarsıntı tahlillerine yönelik başka bir yapılanmanız mı var?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) bünyesindeki İstanbul Planlama Ajansı Şişli’de 8000 metrekarelik bir alan kiralamış, Şişli Habitat ismi altında daha çok gençlere yönelik olarak, içinde kütüphanesi olan, sanatı, bir çok seminer salonu olan büyük bir hayat merkezi haline getirmişti. Oradaki yaklaşık bin metrekarelik alanı da bize, İTÜ Çekirdek’e tahsis ettiler. Yani çekirdek teşebbüslerinin faaliyetlerini orada sürdürebilmesi için bir işbirliği modeline gittik. Burası bizim birinci uydu kuluçka merkezlerimizden birisi olmaya aday. Onda zelzele projelerimizi topladık.

– Beklenen İstanbul sarsıntısına yönelik de çalışmalarınız var mı?

1999 sarsıntısından sonra Amerikan devletine bağlı afet idare merkezinin eğitmenleri Türkiye’den 31 akademisyene eğitim verdi. Ben de o akademisyenlerden birisiyim. Sarsıntı hazırlıkları 3’e ayrılıyor. Birincisi zelzele öncesi yapılan hazırlıklar, ki biz İstanbul için bunu yapmalıyız. İkincisi, zelzele sırasında yapılacaklar. Bu da arama kurtarma çalışmalarından o anki haberleşmeye, süreksiz barınaklara kadar hazırlanacakları kapsıyor. Üçüncüsü de zelzeleden sonra yapılması gereken çalışmalar. Bunlar da sarsıntıya sağlam bir yerleşkenin oluşturulması, ruhsal tedaviler, hayatın olağana dönmesi için yapılacak çalışmaları kapsıyor. Biz Şişli’deki İTÜ Çekirdek Yerleşkesi’ni büsbütün zelzele projelerine ayırdık. Ve büyük bir seferberlikle çalışmaya başladık. Şu anda oradaki teşebbüsler 7/24 sarsıntı için çalışıyor. Sarsıntı master planının hazırlanmasından tutun da İstanbul’daki yer durumuna bağlı olarak yapı sisteminde hangi sarsıntı izolatörünün kullanılacağına yönelik mevzuatın çıkarılmasına kadar tüm, alanlarda çalışan gruplarımız var.

TOGG’UN AKILLI KAMERASINI GELİŞTİRİYOR

– Bünyenizde TOGG’a teknoloji üreten start up’lar da vardı değil mi?

Evet İTÜ Çekirdek teşebbüsü Blindlook’un, TOGG markası için geliştirdiği Audio Simulation teknolojisi sayesinde, görme engelli kullanıcılar eserin sesli haritasına sahip oluyor ve sesli yönlendirmeler sayesinde TOGG markasını engelsizce kullanabiliyor. 2013 yılında, ‘akıllı göz’ ismini verdiği Türkiye’nin birinci yerli akıllı kamerasını geliştiren İTÜ Çekirdek teşebbüsü Büyütech ise, TOGG’un kamera ve manzara sürece sistemlerinin yazılımlarını yapıyor ve geliştiriyor.

AKADEMİSYENLERİN FİRMA KURMA EĞİLİMİ ARTIYOR

– Siz de İTÜ’lü bir akademisyensiniz. Akademisyenlerin firma kurma eğilimleri artıyor mu, ne dersiniz?

Teknoparkın kuruluşu sürecinde akademisyenlerin kendi doktora yahut yüksek lisans öğrencileri tıpkı MIT modelindeki üzere kendi teşebbüslerini oluşturma, firma kurabilme ve buna bağlı olarak bir ekip fonlardan da faydalanabilme öyküsünü çok önemsiyordum. Biz bu 20 yılda hayli ara kat ettik. Akademisyenlerin oluşturduğu firma sayısını çok önemli formda arttırdık. Artık İTÜ’de 90’ın üzerinde akademik firma var. Yalnızca son 2 yıl içerisinde 30 tane akademik teşebbüs burada yapılandı. Bu epey kıymetli bir yükseliş. Zira akademisyenlerin oluşturduğu akademik firmaların en değerli çıktısı patent sayısı. Bu patent sayısı da bizim ihracat kıymetlerimizi çok arttırıyor. Bu sayede İTÜ Türkiye’de inovatif üniversite sıralamasına birinciliğe yükseldi, dünyada da birinci yüze girdi. ARGE firmalarımızın sayısı 138’e çıktı.

” 2003’te tek binayla başladığımız seyahatimizde şu anda 331 firmayı barındıran çok önemli bir ekosistem haline geldik. Geçen yıl Belçika’da düzenlenen merasimde dünyanın en güzel birinci 5 üniversite kuluçka merkezi ortasında yer alan İTÜ Çekirdek, UBI Global’in mayıs ayında dünya sıralamasını açıklayacağı merasimde birincilik bekliyor. “

İŞTE BİRTAKIM PROJELER

Bimcrone: Deprem bölgelerinde yapılandırma ve kentin tekrar kurulma sürecine takviye olmak üzere, mahallî idare ve bakanlıklar ile görüşmelerini sürdürüyor.

BlindLook: Barınma gereksinimi bulunan engelli depremzedelerle, onları istekli olarak konutlarında konuk etmek isteyen şahısları online platformlarında buluşturdu.

Bugbounter: Sarsıntı sonrası yardım sağlayan birçok siteye ağır siber ataklar düzenlendi. Firma depremzedelere yapılan yardımların engellenme ve sömürülmesine karşı aksiyon aldı

Classest: Zelzele sonrası, Eğitim Seferberliği kampanyasına katılarak şu ana kadar sarsıntıdan etkilenen LGS ve YKS hazırlık devrindeki 100 öğrenciye, müracaatları doğrultusunda fiyatsız eğitim takviyesi vermiştir.

Evbee: Sarsıntı sonrası, taşınabilir şarj istasyonu araçlarını modifiye ederek afet bölgesinde elektrik sağlama ve mühendislik hizmetlerine dayanak vermesi gayesiyle tahsis etmiştir.

Evimdeki Psikolog: Sarsıntıdan etkilenen bireyler için, online fiyatsız ruhsal dayanak sağlamaktadır.

Hummingdrone: Halihazırda UMKE üzere kurtarma takımlarına dron ile arama/kurtarma eğitimi veren teşebbüs, zelzele sonrasında arama kurtarma grupları ve kamu kurumları ile çalıştı. Ağır yıkımın yaşandığı Hatay bölgesinde dron ile çekilen fotoğraflar sayesinde kentin yüksek çözünürlüklü dijital ikizini oluşturdu

Laska Technology: Sarsıntı sonrası, depremzedelerin ve bölgede çalışan insanların ısı ve elektrik muhtaçlığını karşılamak üzere, geliştirdikleri teknoloji ile atık lastiklerin ileri dönüştürülmesiyle güç ve hammadde elde edilmesini sağlayan yenilenebilir yakıt yardımında bulundu.

Missafir: “Missafirimizsiniz” platformu sayesinde, mesken sahipleri ile konaklama muhtaçlığı olan depremzedeleri online olarak buluşturmuştur.

” Bir girişimcilik fonu kurmanın hazırlığı içerisindeyiz. Biz İTÜ Çekirdek’e giren girişimciyi bir yıl yetiştiriyoruz, sonra da Big Bang’de yatırımcıların önüne çıkarıyoruz. Artık girişimciyi yatırımcıların önüne çıkarttığımız vakit hazır bir fonumuz da olacak. Yatırım bulamayan ancak bizim de umut beslediğimiz girişimcileri de biz destekleyeceğiz.”

FİLİZ FİRMALARIMIZ YÜZDE 30 ARTTI

– Pandemi sürecini nasıl geçirdiniz?

Pandemide bir modül krizi bir fırsata dönüştürdük. Uzaktan çalışma yüzde 75’e kadar çıktı. AR-GE çalışanının teknokente girmeden uzaktan çalışma imkanı doğunca biz de firmaların yerlerini küçültme operasyonu başlattık. Büyük firmaların yerlerini bir modül küçülttük ve boş kalan yerlere de küçük firmalara aldık. Küçük firmalarla her bir binada bir grup kuluçka merkezleri oluşturmaya çalıştık. Artık teşebbüsçü firmalarımızın sayısı arttı. Bu sayede 2-3 kişilik tohum yatırımlardan minik filizlerin çıktığını, onların vakitle firmalaştığını, hatta filizlerin fidanlaştığını gözlemliyoruz. Şu anda filiz firmalarımızın sayısındaki artış yüzde 30. Bu ortada akademik firmalarla bu kuluçka firmaların ortasında bir entegrasyon başlattık. Onlar birleşerek daha minik minik firmalar kurdu. Ve bu türlü daha bu türlü interaktif gelişen bir ekosistem oldu.

TÜRK FİRMA ARTIK TÜM AMERİKAN HASTANELERİNDE

– Bu akademik firmalar içinde süratli büyüyen, kesiminde öne çıkan bir firma oldu mu?

Dijital sıhhat alanında bir akademik firmamız o kadar büyüdü ki, Amerika’daki tüm hastanelerin ağır bakım ünitelerine girdi. Bu sistemle tabip ve hemşireler karantina altındaki hastaların takibini akıllı telefonları üzerinden yapabiliyor. Minicik yani daha filiz firmayken büyüyen ve fidan olan, daha sonra da ağaca dönüşen bu firma artık, yeniden bizim içimizden gelen teşebbüsleri fonlayarak, bir dijital sıhhat fonu oluşturma yolunda.

TERSİNE BEYİN GÖÇÜNE İTÜ SEED KATKISI

– Beyin göçü Türkiye için önemli bir sorun haline geldi. Bu hususta bir çalışmanız var mı?

Ben beyin göçü kavramını çok fazla sevmiyorum. Beyin gücü benim için daha pahalı. Yurt dışına gitmiş, Stanford’da, Harvard’da yahut olan Türk vatandaşlarının, yabancılarla oluşturduğu firmaların Türkiye’ye gelip buradan ihracat yapmasını çok değerli bir fırsat olarak görüyorum. Buna yönelik geçen sene İTÜ Seed’i kurduk. Bu yurt dışında yaşayan akademisyenlerimizin yahut girişimcilerimizin oradaki beyin gücüyle kurmuş oldukları teşebbüslerin Türkiye’ye gelmek istediği vakit başvurabilecekleri çok önemli bir program. Ve büyük bir ilgi görüyor. 2022 yılında çekirdek programında 128 başvuruyu değerlendirdik. Bunlardan 60’a yakını heyetten geçti. 3-4 tanesi de şu anda firmalaşıyor.

ATTİLA DİKBAŞ KİMDİR?

1985 yılında İTÜ Mimarlık Fakültesi’nden mezun olan Dikbaş, 1987-2015 yılları ortasında İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Bilgisi Ana Bilim Kısmında öğretim üyeliği yaptı. 1995-1997 yıllarında İTÜ’den vazifeli olarak Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi ve Rektör Danışmanı olarak vazife alan Dikbaş, 1996 yılında Üniversiteden verilen özel bursla, USA Stanford ve MIT Üniversitelerinde konuk araştırmacı olarak inceleme ve çalışmalarda bulundu. Dikbaş, 1998 yılında İTÜ’ye dönerek Rektör Danışmanı oldu ve 2004’e kadar İTÜ yatırım projelerini yönetmek üzere görevlendirildi. 1998 yılında “İTÜ Proje İdare Merkezi”ni kuran Dikbaş, 1998’den itibaren ağır olarak İTÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesi kuruluş çalışmalarında ve İTÜ Arı Teknokent projesinde çalıştı. Hala İTÜ Arı Teknokent genel müdürü olarak vazife yapan Dikbaş, 2015 yılından beri İstanbul Medipol Üniversitesi Hoş Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Kurucu Dekanlığı misyonunu de üstleniyor.