1 kırat üstü taş çok âlâ bir yatırım

Ariş Pırlanta Türkiye kuyumculuk dalının ‘100 yıllık marka’ tescilli tek firması. Ariş’in kuruluşu 1906 yılına, Mardin’e dayanıyor. Kerim Güzeliş ise 117 yıllık bir firmanın üçüncü jenerasyon yöneticisi. Hala idare şurası başkanlığını yürütüyor fakat şirkette 4’ncü kuşak de iş başında. Kerim Güzeliş, 6 yaşından bu yana kuyum kesiminin içinde, ömrünü dede mesleğini geliştirmeye adamış. Artık de gündeminde yapay zeka var. Güzeliş, bölümde birinci online satışı yapan firma olduktan sonra, yapay zekayla mücevher satan birinci marka da olmayı planladıklarını söylüyor.

Mücevherin yalnızca bir süs eşyası olarak görülmemesi gerektiğine de dikkat çeken Güzeliş, enflasyonist periyotlarda tüketicinin parasının bedelini korumak için arayışlara girdiğini belirtiyor; ‘Günde 7-8 arkadaşım arayıp, ‘Paramı faize mi koyayım, dolara mı bağlayayım, altına mı alayım, gayrimenkul yahut arsa mı bakayım’ diye soruyor. Onlara ‘kalbinin sesini dinle’ diyorum. Fakat güzel bir taş bence bütün paralardan daha inançlı çok yeterli bir yatırımdır. 

Son birkaç yıl, pandemi, zelzele, ekonomik dalgalanmalar derken epey olaylı geçti. Sizin bölümde işler nasıldı?

Tabii ki pandemi dünyanın bütün dünyayı etkilediği üzere bizim kesimimizi de etkiledi. Bizim bir artımız vardı; bütün eserlerimiz , gümüş, pırlanta. Hasebiyle bütün mal varlığımız dolara endeksli eserler olduğu için büyük bir ziyan görmedik. Yani mal varlığımız bir biçimde yerinde bedel kazanıyor zati. Evet işsizlik oldu, durağanlık oldu, eza oldu. Lakin buna karşın biz bu açıdan avantajlı hale geldik. Yani biz bu travmayı bir biçimde varlığımızın pahalandığı için daha rahat geçirdik diyebilirim. Bu ortada dijital daha fazla kıymet kazandı.

Şimdi nasıl piyasa, düğün dönemi hareketli mi?

Pandemiden sonra düşmüş olan talep bir halde geri geldi. Ötelenen düğünler, armağanlar, yıl dönümleri… Bunların hepsi telafi etmek için tekrar bir hareket başladı. Ve bu talep kar topu üzere büyüdü. Muazzam hoş bir iş oldu. Talepten herkes mutluydu ve herkes cirolarını geçen yıllara nazaran artırdı. Fakat maalesef kesimde fecî bir rekabet var. Ve o rekabeti de ne yazık ki fiyatla yapmaya çalışıyoruz. Bütün bölümlerde bu, bu bir formda yer etmiş. Halbuki aslında rekabetimizi farklılıklarla ortaya koymalıyız.

Sektörde yüzde 60’lra varan çok önemli indirimler görüyoruz, hatta bir alana bir parasız kampanyaları var. Altında, pırlantada bu kadar indirim mümkün mü? 

Hayır değil, aslında bu mevzuda bir kanun çıktı. Diyor ki, sen yüzde 50 indirim dediğinde, daha evvel bu eseri 100 liraya sattığını göstermek zorundasın. Fakat buna da bir formül bulunuyor sanırım. Bu indirimler nedeniyle bölümde karlılıklar yüzde 15-20 azaldı.

Enflasyonist devirlerde kesim bu durumdan etkileniyor mu?

Bu tip periyotlarda beşerler ne yapacağını bilemiyor. Ve ben illaki paramı bir yere bağlamalıyımdiye düşünüyorlar. ve altın fiyatlarındaki artışa paralel olarak insanlarda bir çekinme süreci başlıyor. Beni herhalde her gün 7-8 arkadaşım arıyor. Paramı faize mi vereyim, dolara mı bağlayayım, altına mı alayım, gayrimenkul yahut arsa mı bakayım diye soruyorlar.

Peki siz ne yanıt veriyorsunuz?

‘Senin iç sesin ne diyorsa onu yap’ diyorum. Natürel ki bu türlü bir riski alamam. Ancak emniyetli bir yerden, âlâ fiyata alınan bir kırat ve üstü bir taşın her periyot düzgün bir yatırım olduğunu da daima söylerim. Burada hiçbir sorun yoktur. Zira bütün dünyada bulunmuş, alınmış bütün taşların tamamını bir ortaya getirirseniz bir tır kadar bir şeydir. Elmas sıkıntı bulunan bir madendir, onun için de kıymetlidir ve gitgide de kıymeti artan bir şeydir. Bakın burada düzgün bir taştan bahsediyorum. Küçük, işçilikli taşlardan, montürlerden bahsetmiyorum. Hem bu ortada keyifle kullanılabilir. Hem de satıldığında bazlı fazla bir kaybı olmaz. Hatta bazen kimi taşlar para bile kazandırabiliyor. Altın da hiç gündemden düşmemiş, dünyanın en pahalı madenidir. Ben sanal paralar da dahil bütün para üniteleri içinde en muteber olarak yeniden altın ve pırlantayı görüyorum.

Geçen seneye kıyasla satışlarınızda nasıl bir değişim var?

Adet bazında yüzde 10-15 üzere bir artışımız var. Fakat dediğim üzere kar oranımız düştü, masraflarımız arttı. Yani evvelce süratli adımlarla yürümek durumundaydık, artık koşmak bile yetmiyor. Bütün kesimde bu bu türlü.

Düğün dönemindeyiz. Pırlantanın, mücevherin kıymetlenmesi düğün alışverişlerinde sepet ortalamasını etkiledi mi?

Tabii tüketici alışverişe geldiğinde bir set almak istediğinde 200 bin TL’yi duyunca bir şaşırıyor.

Ona da şöyle bir formül bulduk. 200 bin yerine 9 bin dolar diyoruz. O vakit biraz yumuşuyorlar. Bir de taksit kısıtlaması bizi etkiliyor. En fazla 3 taksit yapabiliyoruz, meğer genelde 10-12 taksitle satış yapıyorduk. Bir de daha az altınla daha gösterişli eserler üretiyoruz ve buna oldukça talep var.

İTHALAT KISITLAMASIYLA KARABORSA OLUŞTU

Yakın vakitte altın ithalatına kısıtlama getirildi. Bu durum sizi etkiliyor mu?

Maalesef çok etkiliyor. Şu an bu işin kara borsası oluşmuş durumda. Altında bütün dünyada bir standart olur. Dünyada fark azamî 50-60 dolar seviyesindedir. Biz şu anda kiloda dünya ortalamasına nazaran 2500 dolar daha fazla ödüyoruz. Bence altında ihracatın ithalatı karşılama oranı düşük olsa da buna göz yumulmalı. Zira bu vatandaşın zenginliğidir. Her meskende altın bulunması bu ülkenin gerçeğidir. Ve artık bu fiyat artışı tüketiciye yansıyacak, altını yüzde 1.5-2 daha değerli alacak Türk toplumu. İhracatçı da bu fiyatlarla rekabette geri düşecek. 

MÜCEVHERİ ARTIK YAPAY ZEKÂ SATACAK

Siz de yatırım yaptınız mı dijitale?

Ben 2001’de pırlantayı online’dan satmaya başlayan birinci firmayım. Artık de bir birincisi gerçekleştiriyoruz. Bu defa de pırlantayı yapay zeka ile satacağız. Uzun müddettir yapay zeka dalımıza nasıl uyarlanabilir fikri üzerine çalışıyoruz. Ben şuna inanıyorum, önümüzdeki yirmi 30 yıl içinde pek çok işi artık beşerler yapmıyor olacak. Ve burada yapay zeka çok kıymetli bir öge olarak karşımıza çıkacak. Onun için bu işe ne kadar erken girersek o kadar daha süratli yol alırız.

Nasıl çalışacak yapay zeka satışta?

Mesela bir konuk internet sitemize girdiğinde, onu yapay zeka karşılayacak. Bize gün içinde ‘Bundan küpe olur mu? Bunun alternatifleri nelerdir?’ üzere çok soru gelir. Bu soruları da arkadaşlarımız ya telefonla yahut online yanıt verir. Bence burada insan faktörünü devreden çıkarmak satışları artırabilir. Zira insanın standart bir ruh hali yok. Bir evvelki telefonu gergin kapattıysa bile bu başka görüşmeye yansıyor. Burada müşterinin muhatabı bütün siteye hakim olan ve her soruya birebir kibarlıkla yanıt veren biri olması, bizim için çok uygun olur.

Ne vakit başlar çalışmaya yapay zekanız?

Bu yıl sonuna kadar, tahminen gelecek yılın başında uygulamaya geçmiş oluruz.

HEDEF AMERİKA

Mağaza sayınız kaç oldu? Yurtdışı planınız var mı?

Şu anda 22 mağazamız, 6 tane bayimiz, 56 tane de satış noktamız var. Berlin’de bir mağazamız, 8-10 tane satış noktamız var. Yurt dışında daha çok büyümeyi düşünüyoruz. Amacımızda Amerika ve tahminen Arap devletleri var. Amerika dünyanın en büyük pazarı. Bizim dalda neredeyse ticaret hacminin yüzde 40’ı Amerika’da dönüyor.

Peki Türk mücevheri nasıl tanınıyor yurt dışında?

İyi bir yerdeyiz. Neredeyse dünyanın tüm ülkelerine ihracat yapıyoruz. Fuarlarda da ilgi görüyoruz, çok talep alıyoruz. Mesela Çin ve Hindistan bizim rakip pazarlarımız. Fiyat rekabeti sıkıntı lakin bizim çok uygun sanatkarlarımız var. Dizaynda olanlardan düzgünüz.

İç piyasada da pek çok perakendeci, artık satışların değerli bir kısmının yabancı müşterilere yapıldığını söylüyor. Sizde durum nasıl?

Mayıstan ekim sonuna kadar yabancı satışlarımız güzel gidiyor. Toplam satış içinde yüzde 25-30’lara çıkıyor. 

ALTIN TAKILAR ARTIK 3D YAZICILARDAN ÇIKIYOR

Peki son yıllarda bölümde yapılan en uygun inovasyon ne oldu?

Üç boyutlu üretim makinaları dalı anlatılmayacak kadar çok geliştirdi. Doğal dijital yeniden bizi

3D üretim bütün bölüm yapıyor mu?

Evet. Bir zanaatkarın harika eseri çıkarması kolay değil, yanlışları, kusurları olur. Lakin makina kurguladığın vakit matematiksel ve geometrik olarak en harikası ortaya koyuyor. Ancak olağan tekrar bunun ardında bilgi, yani bir şuur var. Onu yönlendiren, o çizimi yaptıran bir insan var. En yeterli makinayı organize edenler yeniden eski, âlâ sanatkarlar. Zira onlar ne istediğini bilebiliyorlar Makinanın ham olarak çıkardığı esere de sanatkar müdahalede bulunuyor. Ve doğal her şeyi de 3 boyutlu yazıcılarla yapamıyorsun. Mesela mıhlama büsbütün el sanatıdır.

ESKİ DEFTERLERİ AÇTIK

Bu ortada 100 yıllık marka sertifikanızı da aldınız. Dalda diğer 100 yıllık marka yok sanırım… 

Evet tekiz. Hayli de zorlandık bunu alırken. Eski kayıtlarımızı bulmak sıkıntı oldu. Araştırdık, soruşturduk, bulamadık. Doğduğumuz kentte atalarımızın ruhuna ve onları mutlu etmek ismine bir defile yapmıştık. O esnada Mardin’deki dostları da ziyaret ettim. Bir dostuma ‘Dedemizin kayıtlarına ulaşamıyoruz’ deyince, ‘ben sizin kaydınıza ticaret odasında rastladım’ dedi. Yerini söyledi, gittik. 2 masa büyüklüğünde çok eski bir defter çıkardılar. Saatlerce aradık ve sonunda orada dedemizin ismini, kaydını gördük. Fotoğraflarını çekip, müracaatımızı yaptık ve 100 yıllık olduğumuz tescillendi.

SPİRİTÜEL MEVZULARA MERAKLIYIM

Güneş doğarken kalkıyorum. O sabah gücünü almak çok değerlidir, sıhhate çok yararlıdır.

Spiritüel bahislere çok meraklıyım. 1981 yılından bu yana bu bahisleri araştırıyorum. O yıllarda bunlar şimdiki üzere tanınan bahisler değildi ve herkes bana diğer bir gözle bakıyordu.

O yıllarda beni eleştiren dostlarım, bugün bana fikir danışıyorlar, bir üstat gözüyle bakıyorlar.

Akşamları aşağı üst bir saatimi bu cins belgesellere yahut sinemalara ayırıyorum

Tasarımcılık tarafım var. Ariş’in çok ilgi gören parmak izi koleksiyonu, çakra koleksiyonu ve melekler koleksiyonu benim dizaynım. Kendi ilgi alanlarımı mücevherlere adapte etmeyi seviyorum.

Sembollerin gücüne inanırım. Bana sorarsanız kainatın sembolleri çok şey anlatıyor.

Bu yüzden bir de sembol koleksiyonu hazırladık.

Bileğimde kayra sembolünü taşıyorum. Eski inanışlara nazaran bu sembol Yaradan’ın 8 vasfını işaret ediyor.

KERİM GÜZELİŞ KİMDİR

1953 yılında Mardin’de doğan Kerim Güzeliş, 6 yaşında, şimdi okula bile başlamamışken Mardin’de dede mesleği olan kuyumculuk mesleğine adım attı. 50’li yılların sonunda ailece geldikleri İstanbul’da eğitiminden arta kalan vakitlerde bir yandan da kuyumculuk mesleğinin tüm ayrıntılarını öğrenmeye çalıştı. Edindiği deneyimlerle birlikte birinci işletmesini 1972 yılında kurdu. Bir yandan çalışırken öteki yandan İstanbul Üniversitesi İşletme Bölümü’nde okudu. Eğitimini tamamladıktan sonra Ariş Pırlanta’nın kurumsallaşma ve markalaşma çalışmalarını başlattı. Kurumsallaşma çalışmaları çerçevesinde dalda birinci defile, birinci broşür, birinci sertifikalı pırlanta ve birinci öykülü koleksiyonu hayata geçirdi.